مجموعه آموزش مهندسی شهرسازی

سیستم الکترونیک برای کسب اطلاعات جغرافیایی، GIS نام دارد. ArcGIS هم نرم افزاری است که سیستم کامل اطلاعات جغرافیایی را می سازد. مجموعه فیلم های حاضر به صورت پروژه محور، فرایند آموزش نرم افزار ArcGIS را پیگیری می کند. مباحث مطرح شده به صورت گام به گام اجرا می شود. در ابتدای هر بحث یک سوال مطرح می شود و سپس در ادامه به صورت اجرای مثال و تمرینات مختلف و تحت یک پروژه به سوال جواب داده شود. در این فرادرس ذکر یک نکته اساسی الزامی است: موارد ذکر شده در این درس ها به صورت ابزاری آموزش داده نمی شود، بلکه به صورت عملی و کاربردی و تحت اجرای پروژه آموزش ها به پیش می روند.

نرم افزارهای اتوکد و GIS، در رشته ها و علوم مختلفی همچون: عمران، راه سازی، شهرسازی، معماری، جغرافیا و حوزه های نظامی کاربرد بسزایی دارند. اما از آنجایی که نقشه های شهری و فضایی بیشتر در رشته های: شهرسازی، راه سازی، جغرافیا و علوم نظامی کاربرد دارند و حائز اهمیت هستند، سعی می شود از نرم افزار اتوکد برای نقشه های دوبعدی خطی (برای نمایش جزییات) و از GIS برای تولید نقشه های گرافیکی یا وکتوری (برای نمایش جزئیات و اطلاعات بیشتر همراه با بافت و متریال) استفاده شود. ضرورت یادگیری این آموزش، تکمیل اطلاعات و سهولت در طرح های مهندسی شهرسازی، اعم از: طرح های ملی منطقه ای، طرح های ناحیه شهری، طرح های توسعه و عمران روستایی، طرح توسعه عشایری و سایر طرح ها که مورد نیاز مهندسین شهرسازی، مشاورین طرح و دانشجویان شهرسازی و جغرافیا خواهد بود، است.

آینده نگاری از بخش‌ های مهم برنامه ریزی است و با پیچیده شدن روابط بین پدیده‌ ها، تحلیل آن مشکل شده است. بنابراین به نرم افزارهایی نیاز است تا این کار را ساده نمایند. از طرفی زمینه تدوین سناریو و مبنای تحلیل برنامه ریزان و مدیران شهری را در مراحل بعدی برنامه ریزی فراهم می‌ کند. هدف از این فرادرس، آشنایی با علم آینده پژوهی و یادگیری چگونگی آینده نگاری با استفاده از نرم افزار میک مک (MICMAC) است.

نرم افزار ArcGIS ابعاد گسترده ای دارد و در رشته های مختلف دارای کاربرد فراوان است. خوشبختانه نرم افزار ArcGIS بخش اعظمی از نیازهای رشته شهرسازی را می تواند برآورده کند، لذا یادگیری این نرم افزار برای کسانی که می خواهند در این رشته به صورت تخصصی تر و فنی تر عمل نمایند می تواند بسیار مؤثر باشد. لازم به ذکر است که می توان گفت برای تخصص شهرسازی، این نرم افزار مهم ترین نرم افزاری است که باید در میان سایر نرم افزارها بیاموزند. یکی از ویژگی های این آموزش این است که تدریس به صورت پروژه محور می باشد و شما بسیار کاربردی تر به هدف هر یک از ابزارها آشنا می شوید.

به طور کلی می توان نقشه برداری را علم و فن اندازه گیری دانست که این کار با شیوه های مختلف و با ابزارهای متفاوتی صورت می پذیرد و به طور معمول به تهیه نقشه می انجامد. پس می توان گفت کلیه فعالیت هایی که برای تهیه نقشه صورت می پذیرد، در حوزه عملکرد نقشه برداری قرار دارد. در این فرادرس با مبانی نقشه برداری عمومی آشنا می شویم. مباحث اصلی نقشه برداری عمومی، مانند: طول یابی، ترازیابی و زاویه یابی به صورت ساده آموزش داده می شود. همچنین مباحث مهمی مانند پیمایش در نقشه برداری، نیمرخ های طولی و عرضی، تفکیک و تسطیح به صورت خلاصه ارائه می گردد.

نرم افزار ArcScene از بسته نرم افزاری ArcGIS است که دارای قابلیت های زیادی برای تولید، پردازش و نمایش سه بعدی اطلاعات جغرافیایی در رشته های محیطی، زمین شناسی، هواشناسی، نقشه برداری، معماری، اقتصادی و مطالعات شهری می باشد. این نرم افزار با وجود قابلیت های فراوانی در نمایش گرافیکی سه بعدی و انیمیشن، ابزارهای زیادی برای ویرایش و پردازش سه بعدی اطلاعات جغرافیایی دارد. فضای سه بعدی این نرم افزار می تواند برای نمایش بسیاری از داده های سیستم اطلاعات جغرافیایی و خروجی ویدئویی انیمیشن از نتایج تحلیل ها نقش مهمی در ارائه گزارش و بیان نتایج پروژه ها و تحقیقات داشته باشد.

برای اینکه طراحان بتوانند ایده های خود را به راحتی از همه زوایا به مخاطب نمایش دهند، لازم است که به ابزاری مجهز باشند تا به این طریق ایده های خود را به واقعیت تبدیل کنند. یکی از این ابزار، ساخت ماکت است که نیاز است تا طراحان در این زمینه توانایی لازم را کسب کنند. در این راستا لازم است که با ابزارهای مختلف ماکت سازی، شیوه استفاده از هر یک، ساخت احجام و سطوح مختلف آشنایی داشته باشند تا با توجه به شرایط و کاربرد، از آن ها استفاده نمایند. همچنین ماکت ها به دو دسته ماکت حجمی و ماکت نهایی تقسیم بندی می شوند.

در این فرادرس مدل ها و روش های کمی کلاسیک کاربردی در پیش بینی های جمعیتی، برنامه ریزی حمل و نقل و کاربری زمین، مدل های اقتصادی و پیش بینی اشتغال و برنامه ریزی خطی معرفی شده و زمینه برای آشنایی با مدل های پیچیده تر مدرن را فراهم می آورد.

در این آموزش، مبانی تئوریک برنامه ریزی راهبردی، تشریح و فرایندها و گام های تبیین آن مورد بررسی قرار گرفته شده است. محتوای این آموزش، شرح انواع رویکردهای سیستمی، مشارکتی، فرایندی و آینده پژوهی و مفاهیم سناریو نگاری و کاربرد آن ها در تدوین برنامه راهبردی، روش های تبیین مساله توسعه، چشم انداز سازی بر اساس سناریو و معرفی روش های مختلف مورد استفاده در فرایند برنامه ریزی، که به عنوان ابزارهای تصمیم سازی عمل می کنند، مانند روش ها و مدل های تصمیم گیری همچون: SWOT، چارچوب مفهومی DPSIR، روش QSPM، روش دلفی، جداول ابتکاری و …. را شامل می گردد.

با توجه به اهمیت و ضرورت آشنایی با متون دست اول در رشته شهرسازی جهت پیشبرد دانش در این رشته و انگلیسی بودن اکثر این منابع، توانایی خواندن و برداشت درست از این متون، از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این فرادرس، ضمن بررسی لغات تخصصی در رشته شهرسازی به ارائه نکاتی در جهت چگونگی خواندن یک متن پرداخته می شود. با توجه به این که کاربران، فرصت کافی را برای گوش دادن و بررسی متن داشته و می توانند مجددا به بررسی آموزش بپردازند، این فرادرس چنین فرصتی را در اختیار آنان قرار خواهد داد. امید است که بتوانیم گامی موثر در جهت ارتقای دانش شهرسازی کشور و کمک به دانشجویان در جهت پیشبرد توانمندی های آنان برداریم.

آنچه تاکنون در نظام توسعه شهری ما بسیار اهمیت داشته است، جنبه های سودآوری رشد شهری بوده که تنها سبب رشد کمی شهرها گردیده و جنبه های کیفی (جنبه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حقوقی) آن به فراموشی سپرده شده است. این آموزش در سه درس ارائه شده است که در درس یکم، چالش های توسعه شهری در ایران مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. در درس دوم، راهبردهای کارآمد و موفق تجربه شده جهانی برای حل این مشکلات شهری ارائه خواهد شد و در درس سوم، به تشریح و تفسیر الگوهای نوین توسعه شهری در جهان اشاره شده است که بستری مناسب برای اجرای بهینه راهبردهای توسعه شهری است.

ما در این فرادرس، ضمن مرور خلاصه مفاهیم بنیادین این روش، به انجام گام به گام یک پروژه تحلیل چیدمان فضا در ناحیه مرکزی تاریخی شهر تهران در نرم افزار depthMapX می پردازیم و نحوه تحلیل یافته ها و استنباط از خروجی های نرم افزار در این پروژه را نیز مطرح می نماییم. با دنبال کردن این آموزش، دانش پژوهان می توانند هر پروژه تحلیل چیدمان فضای شهری را به سادگی در محیط نرم افزار depthMapX انجام داده و یافته های خود را تحلیل نمایند. یادگیری این روش برای طراحان شهری، معماران، شهرسازان، برنامه ریزان و مدیران شهری بسیار کاربردی و ضروری است.

هدف این آموزش، رسیدن شهرسازان و معماران به یک هدف و معنای جامع است تا آن‌ها بتوانند در پروژه‌های شهری با استفاده از اصول و معناگرایی، از کیفیت‌ها، کمیت‌ها و مقولات مرتبط با یک پدیده، بهترین خروجی را در کارهای شهری پیاده‌سازی نمایند. ضرورت یادگیری این آموزش، شناخت دقیق مهندسی شهرسازی و ارتباطات آن با جامعه، محیط و فضاها است و همچنین این درس پیش‌نیاز دروس دانشگاهی نظیر: درآمدی بر شهرشناسی، شناخت فضای شهری، تحلیل فضاهای شهری، طراحی فضای شهری، طراحی شبکه حمل ‌و ‌نقل درون‌شهری، برنامه‌ریزی کاربری زمین و همچنین طرح‌های شهری به شمار می‌رود.

هدف از این فرادرس، ترسیم و بیان یک نقشه کلی از فرایندهای شهری است که با استفاده از سندهای متفاوت در اکسل انجام می شود. اهمیت این آموزش این است که ما بر اساس کاربردها و با ترسیم یک قاعده کلی (شهرسازی)، به رفع نیازها و کمبودهای رشته شهرسازی می پردازیم و قابلیت محاسبات آنی را پیدا می کنیم. یادگیری این فرادرس، سهولت در پروژه های شهری و مدیریتی است که در سریع ترین زمان ممکن به جواب ها و نیازها که شامل: فرم ها، شیت ها، جداول، نمودارها، درصدها، مساحت ها و سایر موضوعات است، می رسیم.

هدف از آموزش این رشته، تربیت متخصصانی است که ضمن کسب اطلاعات فنی، روحیه پویایی را نیز در خود گسترش دهند. به همین دلیل این فرادرس علاوه بر اینکه به آموزش دانش فنی می پردازد، بلکه به فراگیری علوم اجتماعی نیز تکیه دارد تا توسعه اقتصادی و منطقه ای به عنصری پایدار به نام توسعه انسانی، بدل شود. با توجه به اینکه هدف و رسالت برنامه ریزی شهری ایجاد محیط هایی با کیفیت و با سلامت بالا در همه ابعاد است، لذا ضرورت و اهمیت ترویج این رشته و مضامین آن برای مسئولین و علاقه مندان این حوزه بسیار بالا است و در صورت افزایش عمومی و تخصصی این دانش و علم می توان از پیامدهای مثبت آن نهایت بهره را در راستای تولید و نگهداری فضاهای خوب شهری برد.