درس شیمی خاک در ترم های مختلف تحصیلی برای دانشجویان کارشناسی خاک شناسی ارائه می شود. در این درس تلاش شده تا پل ارتباطی بین درس خاک شناسی و شیمی را ایجاد کند و در نهایت انتظار می رود دانشجو قادر باشد کلید واژه های مورد استفاده، واکنش های فازهای مختلف خاک و هدف و جهت پژوهش های شیمی خاک را فراگیرد. شیمی خاک یکی از دروس تخصصی از علم خاک شناسی است که خصوصیات، ساختار و واکنش های شیمیایی خاک را مورد بحث قرار می دهد.
خاک مخلوطی از: آب، هوا، مواد جامد معدنی و آلی و همچنین میکروارگانیسم ها است. دانش شیمی خاک به تعامل مابین این بخش ها و واکنش های شیمیایی که در آن ها رخ می دهد، می پردازد. علم شیمی خاک از گذشته به بررسی واکنش های شیمیایی و فعل و انفعالات خاک و محلول خاک که در رشد و تغذیه گیاه موثر بوده، پرداخته است. شیمی خاک عبارت است از مطالعه فعل و انفعالات و واکنش های مختلف شیمایی بین خاک و عناصر غذایی گیاهی، فلزها و مواد شیمیایی آلی.
آگاهی از این علم برای بررسی وضعیت آلاینده ها و عناصر مختلف در محیط زیست، امری ضروری است. علاوه بر آن درک مفاهیم شیمی و بخش کانی شناسی آن، جزهای تشکیل دهنده بخش آلی و معدنی خاک برای بررسی تاثیر واکنش های شیمیایی مختلف که عناصر غذایی، فلزات سنگین و آلاینده های مختلف در محیط خاک، تابعی از آن است، امری مهم و ضروری به شمار می رود.
این واکنش ها اعم از فرایندهای تعادلی و سینتیکی مثل: انحلال، رسوب، جذب، واجذب، اکسیداسیون و احیا هستند که بر انحلال، تحرک، گونه بندی و سمیت یون های مختلف در خاک و آب های سطحی و زیرزمینی موثر است. همچنین آگاهی از شیمی خاک در تصمیم گیری های موثر و مقرون به صرفه در مورد اصلاح خاک های آلوده مفید واقع می شود.
فهرست سرفصل ها و رئوس مطالب مطرح شده در این مجموعه آموزشی، در ادامه آمده است:
- درس یکم: تعریف علم شیمی خاک و تاریخچه آن
- علم شیمی خاک
- آلاینده های آب و خاک
- هوادیدگی و پیدایش خاک
- درس دوم: فاز جامد خاک، بخش معدنی
- ویژگی های کلی فاز جامد
- قواعد پائولینگ (Pauling)
- ساختار و ویژگی های کانی های خاک
- درس سوم: فاز جامد خاک، بخش آلی
- ساختمان مواد آلی خاک
- ویژگی های شیمیایی اجزای غیرهوموسی و هوموس خاک
- فاز گاز و مایع خاک
- درس چهارم: پدیدهای جذبی در خاک
- منشا بار الکتریکی در خاک
- توزیع یون های در سطوح جامد باردار خاک
- واجذب
- درس پنجم: مدل های جذب سطحی
- هم دماهای جذب سطحی
- تئوری لایه دوگانه الکتریکی
- کاربرد مدل های مختلف
- درس ششم: تعادل بین محلول خاک و فاز جامد
- اندازه گیری های مربوط به محلول خاک
- گونه بندی محلول خاک
- انحلال و فرایندهای انحلال پذیری
- درس هفتم: فرایندهای تبادل یونی در خاک – کاتیون ها
- ویژگی های کلی تبادل یونی
- تبادل کاتیونی، ظرفیت تبادل کاتیونی
- جذب غیرگزینشی و گزینشی کاتیون ها
- ترمودینامیک تبادل یونی
- درس هشتم: فرایندهای تبادل یونی در خاک – آنیون ها
- تبادل آنیونی
- جذب الکتروستاتیک ویژه آنیون ها
- نقاط بار صفر
- جذب مولکول ها توسط خاک
- درس نهم: سینتیک فرایندهای شیمیایی خاک
- قوانین سرعت
- مدل های سینتیکی
- روش های پژوهشی در سینتیک
- درس دهم: عوامل موثر بر سینتیک واکنش ها
- اثر دما بر سرعت واکنش
- سینتیک فرایندهای شیمیایی مهم خاک
- مراحل محدود کننده سرعت واکنش های خاک
- درس یازدهم: شیمی اسیدیته خاک
- شیمی آلومینیوم محلول
- شیمی آلومینیوم تبادلی و غیر تبادلی
- درس دوازدهم: مفاهیم اسیدیته خاک
- کاتیون های اسیدی و قلیایی
- PH
- درصد اشباع اسیدی و بازی
- خصوصیات بافری خاک
- درس سیزدهم: شیمی خاک های شور و سدیمی
- علل شوری خاک
- منشا نمک های محلول
- طبقه بندی و اصلاح خاک های شور و سدیمی
- درس چهاردهم: شیمی اکسایش و کاهش در خاک
- واکنش ها و پتانسیل اکسایش و کاهش
- خاک های غرقاب
- واکنش های ریداکس آلایندهای آلی و غیر آلی
- درس پانزدهم: پارامترهای آزمایشگاهی شیمی خاک
- واکنش خاک و عوامل موثر بر آن
- درصد تبادل کاتیونی
- اندازه گیری گچ و سایر پارامترها
مفید برای رشته های
- مهندسی کشاورزی
نظر شما در مورد این فرادرس چیست؟