آموزش پیدایش خاک

درس پیدایش خاک از اهمیت بسیار زیادی در رشته خاک شناسی برخوردار است و کمک زیادی به دانستن چگونگی تشکیل خاک، فاکتورها و عوامل موثر در ایجاد خاک می کند. خاک، یک پیکره طبیعی است که از کانی ها و مواد آلی ساخته شده و نتیجه مجموعه واکنش های فیزیکی و شیمیایی به شمار می رود. همچنین تحت تاثیر عوامل مختلف به وجود آمده و متشکل از افق ها و لایه ها است که بستر مناسبی برای زندگی گیاهان و انسان ها محسوب می شود. نیاز به شناخت چگونگی فرایندهای خاک سازی و آشنایی با خصوصیات خاک، افق ها و لایه های آن از دلایل تعریف چنین درسی در رشته خاک شناسی است.

هدف از این درس، آشنایی با عوامل خاک سازی، فاکتورهای خاک سازی و تاثیر آن ها در تشکیل و تحول خاک، خصوصیات خاک های تشکیل شده در مواد مادری، شرایط اقلیمی، پستی و بلندی، پوشش گیاهی، زمان های متفاوت، دانستن نحوه پیدایش و تحول خاک، چگونگی فرایندهای خاک سازی و خصوصیات مورفولوژی خاک است.

در این آموزش به چگونگی پیدایش خاک می پردازیم. ابتدا با تاریخچه پیدایش و تشکیل خاک آشنا شده و سپس در رابطه با سنگ ها و کانی ها که مواد مادری خاک ها به شمار می روند و همچنین انواع هوادیدگی هایی که در خاک انجام شده و باعث تشکیل آن ها می گردد، مطالبی را فرا می گیریم. در ادامه به چگونگی تشکیل و تکامل خاک در اثر ۵ فاکتور خاک سازی، تاثیر هر یک بر روی تشکیل خاک و شناخت عوامل و فرایندهای خاک سازی در نیمرخ خاک پرداخته و در آخر نیز خصوصیات مرفولوژی خاک، از جمله افق ها و لایه ها را مورد بررسی قرار داده و در مورد برخی از ویژگی مشخصات خاک، مباحثی را ارائه می دهیم.

فهرست سرفصل ها و رئوس مطالب مطرح شده در این مجموعه آموزشی، در ادامه آمده است:

• درس یکم: تاریخچه پیدایش و طبقه بندی خاک
  • تعریف خاک
    • دیدگاه هایی که خاک براساس آن مطالعه می شود
      • پدولوژی (Pedology)
      • ادافولوژی (Edaphology)
  • تاریخچه پیشرفت طبقه بندی خاک
    • دوره تکنیکی نخستین
    • دوره بنیان گذاری پدولوژی
    • دوره نخستین آمریکایی
    • دوره میانی آمریکایی
    • دوره کمی نوین
• درس دوم: سنگ ها و کانی ها
  • سنگ ها
    • سنگ های آذرین
      • سنگ های آذرین بیرونی
      • سنگ های آذرین درونی
    • سنگ های آذرین بر حسب میزان سیلیس
      • سنگ های آذرین اسیدی
      • سنگ های آذرین خنثی
      • سنگ های آذرین بازی
        • بررسی چند سنگ آذرین
    • سنگ های رسوبی
      • سنگ های رسوبی آواره ای (تخریبی)
      • سنگ های رسوبی غیر آواره ای (شیمیایی)
    • سنگ های دگرگونی
      • سنگ های دگرگونی مجاورتی
      • سنگ های دگرگونی ناحیه ای
      • سنگ های دگرگونی حرکتی
  • کانی ها
    • کانی اولیه
      • کانی های اولیه بر حسب تعداد اکسیژن به اشتراک گذاشته
        • نزوسیلیکات
        • سوروسیلیکات
        • سیکلوسیلیکات
        • اینوسیلیکات
        • فیلوسیلیکات
        • تکتوسیلیکات
    • کانی ثانویه
      • کانی های ثانویه از نظر زمین شناسی
        • کربنات ها
        • کانی های گوگرددار
        • کانی های اکسیدی
        • سیلیکات های ورقه ای
    • انواع رس های سیلیکاتی
      • رس ۱:۱
      • رس ۲:۱
      • رس ۲:۱:۱
    • عوامل موثر بر ساختار کانی
      • ترتیب تبلور کانی
      • موقعیت یون در ساختمان کانی (جایگزینی هم شکل)
      • میزان اتصال تتراهدرال ها (Tetrahedral) به یکدیگر
      • وجود آهن در ساختمان کانی
• درس سوم: هوادیدگی سنگ ها و کانی ها
  • هوادیدگی فیزیکی
    • عوامل موثر بر هوادیدگی فیزیکی
      • آب
      • دما
      • باد
  • هوادیدگی شیمیایی
    • عوامل موثر بر هوادیدگی شیمیایی
      • هیدرولیز (Hydrolysis)
      • اکسایش و کاهش
      • آبگیری
      • انحلال
      • کلاته شدن
  • هوادیدگی زیستی
  • خصوصیات سنگ ها و کانی ها که فرایند هوا دیدگی را تسریع می کنند
    • اندازه ذره
    • شکل ذره
    • تخلخل و رخ (کلیواژ)
    • درجه تکاملی شبکه بلور کانی
    • درجه سختی و سیمانی شدن
• درس چهارم: تشکیل و تکامل خاک
  • فاکتورهای خاک سازی
  • علل و عوامل تغییرات خاک ها
    • اقلیم (آب و هوا)
      • نقش بارندگی در تشکیل و تکامل خاک
      • نقش دما در تشکیل و تکامل خاک
    • مواد مادری
      • ردیف مواد مادری (سنگ شناسی)
      • زمان
      • ردیف زمانی
    • پستی و بلندی
      • ردیف پستی و بلندی (کاتنا)
      • خاک های احیایی (گلی) و شبه احیایی (شبه گلی)
    • موجودات زنده
      • ردیف زیستی
  • فرایندهای خاک سازی (افزایش، کاهش، جابه جایی و تغییر شکل)
  • عوامل و فرایندهای خاک سازی در نیمرخ خاک
    • خروج مواد
    • ته نشست یا تجمع مواد
    • آبشویی
    • غنی شدن
    • فرسایش سطحی
    • انباشتگی
    • آهک زدایی
    • آهکی شدن
    • شور شدن
    • شوری زدایی
    • قلیایی شدن
    • سدیم زدایی
    • انتقال مکانیکی ذرات
    • به هم خوردگی خاک
    • پادزولی شدن (Podozolization)
    • سیلیس زدایی
    • سیلیسیم دار شدن دوباره
    • تجزیه
    • سنتز
    • تیره شدن
    • کمرنگ شدن
    • انباشتگی بقایای گیاهی
    • هوموسی شدن (Humification)
    • تجمع مواد آلی
    • رسیدگی
    • معدنی شدن
    • رنگین شدن
    • گلی شدن
    • Loosening
    • Hardening
• درس پنجم: مورفولوژی خاک
  • برخی اصطلاحات خاک
    • پروفیل خاک
    • پدون (Pedon) و پلی پدون (Poly Pedon)
    • خاک های معدنی
    • خاک های آلی
    • خاک های مدفون
    • افق های ژنتیکی
    • افق ها و لایه ها
    • افق ها و لایه های اصلی
    • افق های حد واسط
    • پسوند افق
    • قواعد استفاده از پسوند
  • ویژگی مشخصات خاک
    • انقطاع سنگی
    • مرز سخت آهنی
    • مرز سنگی
    • مرز شبه سنگی
    • مرز متراکم یا فشرده
    • پلینتایت (Plinthite)
    • کانی های مقاوم
    • کانی های قابل هوا دیدن
    • پوسته فشاری
    • شرایط بدون آب
    • ضریب انبساط خطی
    • انبساط خطی
    • سخت دانه
    • لاملا
    • n_value

مفید برای رشته های

• مهندسی کشاورزی