آموزش کانی شناسی

منابع متعددی به صورت طبقه بندی شده و براساس ساختار و شیمی کانی ها نوشته شده اند، امروزه یافته های نوین و کاربردی تر براساس دستگاه های میکروسکوپی و آنالیز پیشرفته، جایگاه و طرفداران ویژه ای دارد. کانی شناسی در علوم متعددی نظیر: رسوب شناسی، اکتشافات ژئوشیمیایی و ژئوفیزیکی، پترولوژی (Petrology)، زمین شناسی پزشکی، زمین شناسی مهندسی، مهندسی مواد، مهندسی معدن، گوهرشناسی و محیط زیست استفاده های گوناگون و وسیعی دارد.

به طور مثال، گوهر کاوان از نظر گوهرشناسی، به هر سنگی که پیش روی خود می بینند توجهی ویژه دارند، چون می دانند هزاران کانی مثل اپیدوت (Epidote)، آمتیست (Amethyst)، دیوپسید (Diopside)، اوپال (Opal)، آندالوزیت (Andalusite)، کوردیریت (Cordierite) و یا انواع گارنت (Garnet) و تورمالین (Tourmaline) از ارزش صادراتی و گوهرشناسی خوبی در دنیای امروز برخوردارند.

ایران سرزمینی با ساختارهای متعدد زمین شناسی بوده که تنوع کانی ها در آن بی نظیر است. اکثر معادن فلزی و غیرفلزی دنیا، در ایران شناخته شده است. شناخت کانی ها با توجه به کاربرد گسترده آن ها در زندگی بشر، از قدیم تا کنون، ضرورت دارد. کانی ها در صنایع داروسازی، تغذیه، ریخته گری و ذوب، ساخت مواد اولیه فلزی و فولاد، اپتیک و لیزر، تجهیزات پزشکی، کود شیمیایی، ساخت مهمات جنگی، جواهر و زیورآلات و… مورد بهره قرار می گیرند.

هدف از ارائه این فرادرس، شناخت طبقه ها و گروه های مختلف کانی ها، بررسی خصوصیات شیمیایی، فیزیکی و کاربردی کانی ها، نحوه تشکیل و محل پیدایش آن ها در ایران است. افراد متخصص در رشته های گوناگون به کاربرد کانی ها و مکان های دسترسی آن ها در ایران پی برده و در تهیه ابزارها و تجهیزات مورد نیاز، راه های کوتاه و علمی می پیمایند. زمین پویان، گردشگران و ژئوتوریسم ها، معدن کاوان و افراد علاقه مند با توجه به وجود تصاویر متنوع و توضیحات لازم، جهت شناخت کانی ها، می توانند مناطق دارای پتانسیل معدنی را بهتر و سریع تر شناسایی نمایند. جهت درک از ساختار کانی ها، تصاویر میکروسکوپی و نمونه فیزیکی از مقاطع مختلف در آزمایشگاه و اطلس ها و منابع گوناگون تهیه شده است.

فهرست سرفصل ها و رئوس مطالب مطرح شده در این مجموعه آموزشی، در ادامه آمده است:

• درس یکم: اساس تقسیم بندی کانی ها
  • سنگ ها و کانی ها
  • خواص فیزیکی کانی ها
  • مبنای طبقه بندی کانی ها
  • شناخت کانی های غیرسیلیکاته
• درس دوم: کانی های سولفیدی
  • اهمیت مطالعه کانی های سولفیدی
  • پیریت (Pyrite)
  • گالن (Galene)
  • آکانتیت (Acanthite)
  • اسفالریت (Sphalerite)
  • کالکوسیت (Chalcocite)
  • تمرین
• درس سوم: اکسیدها و هیدروکسیدها
  • اکسیدها
  • کرندوم (Corundum)
  • هماتیت (Hematite)
  • مگنتیت (Magnetite)
  • ایلمنیت (Ilmenite)
  • روتیل (Rutile)
  • پیرولوزیت (Pyrolusite)
  • کرومیت (Chromite)
  • اورانیتیت
  • هیدروکسیدها
  • بوکسیت (Bauxite)
  • تمرین
• درس چهارم: گروه هالیدها (Halide)
  • تعریف هالیدها
  • هالیت (Halite)
  • سیلویت (Sylvite)
  • فلوئوریت (Fluorite)
• درس پنجم: فسفات ها
  • تعریف فسفات ها
  • آپاتیت (Apatite)
  • مونازیت (Monazite)
  • تورکوآز (Turquoise)
• درس ششم: سولفات ها
  • تعریف اولیه سولفات ها
  • انهیدریت
  • باریت (Baryte)
  • ژیپس (Gypsum)
  • تمرین
• درس هفتم: کربنات ها
  • تعریف اولیه کربنات ها
  • کلسیت (Calcite)
  • منیزیت (Magnesite)
  • دولومیت (Dolomite)
  • مالاکیت  (Malachite)
  • آزوریت (Azurite)
  • تمرین
• درس هشتم: گروه سیلیکات ها (Silicate)
  • تعریف سیلیکات ها
  • نزوسیلیکات ها (Nesosilicate)
  • خانواده الیوین (Olivine)
• درس نهم: آلومینوسیلیکات ها (Aluminosilicate)
  • تعریف آلومینوسیلیکات ها
  • آندالوزیت (Andalusite)
  • سیلیمانیت (Sillimanite)
  • کیانیت (Kyanite)
  • تمرین
• درس دهم: گارنت ها (Garnet)
  • تعریف گارنت ها
  • انواع گارنت ها
  • پیروپ (Pyrope)
  • آلماندن (Almandine)
  • اسپسارتین (Spessartine)
  • اوارویت
  • گراسولار (Grossular)
  • آندرادیت (Andradite)
  • تمرین
• درس یازدهم: کانی های نزوسیلیکات ها
  • زیرکن (Zircon)
  •  اسفن یا تیتانیت (Titanite)
  • توپاز (Topaz)
  • استارولیت
  • تمرین
• درس دوازدهم: تکتوسیلیکات ها (Tektosilicate)
  • تعریف تکتوسیلیکات ها
  • خانواده سیلیس
  • خانواده فلدسپار (Feldspar)
  • فلدسپارهای آلکالن
  • ارتوکلاز (Orthoclase)
  • میکروکلین (Microcline)
  • سانیدین (Sanidine)
  • فلدسپارهای پلاژیوکلاز (Plagioclase)
  • آلبیت (Albite)
  • آنورتیت (Anorthite)
  • الیگوکلاز
  • آندزین (Andesine)
  • لابرادوریت (Labradorite)
  • بیتونیت (Bytownite)
  • فلدسپاتوئیدها
  • لوسیت (Leucite)
  • نفلین (Nepheline)
  • خانواده زئولیت ها (Zeolite)
  •  آنالسیم (Analcime)
  • تمرین
• درس سیزدهم: سیکلوسیلیکات ها
  • تعریف سیکلوسیلیکات ها
  • تورمالین (Tourmaline)
  • بریل
  • کردیریت (Cordierite)
  • تمرین
• درس چهاردهم: اینوسیلیکات ها
  • تعریف اینوسیلیکات ها
  • خانواده پیروکسن (Pyroxene)
  • رده بندی پیروکسن ها
  • ارتوپیروکسن ها
  • انستاتیت (Enstatite)
  • برونزیت (Bronzite)
  • هیپرستن (Hypersthene)
  • فروسیلیت
  • کلینوپیروکسن ها
  • دیوپسید (Diopside)
  • هدنبرژیت
  • اوژیت (Augite)
  • پاراژنزهای کلینوپیروکسن
  • کلینوپیروکسن ها
  • ژادییت (Jadeite)
  • آکمیت (Acmite)
  • اسپودومن (Spodumene)
  • شبه پیروکسن
  • ولاستونیت (Wollastonite)
  • آمفیبول ها
  • آنتوفیلیت (Anthophylite)
  • ترمولیت (Tremolite)
  • اکتینولیت (Actinolite)
  • هورنبلند (Hornblendes)
  • گلوکوفان
  • ریبکیت (Riebeckite)
  • تمرین
• درس پانزدهم: سوروسیلیکات ها (Sorosilicate)
  • تعریف سوروسیلیکات ها
  • رده بندی سوروسیلیکات ها
  • گروه اپیدوت (Epidote)
  • آلانیت (Allanite)
  • وزوویانیت (Vesuvianite)
  • مجموعه کانی های همراه اپیدوت ها
  • مثال
  • تمرین
• درس شانزدهم: فیلوسیلیکات ها
  • تعریف فیلوسیلیکات ها
  • ساختار فیلوسیلیکات ها
  • دسته میکاها
  • بیوتیت (Biotite)
  • مسکویت (Muscovite)
  • فلوگوپیت
  • پیدولیت (Lepidolite)
  • پاراژنزهای میکا
  • کانی های میکا در گرانیت
  • اهمیت بررسی کانی های رسی، سرپانتین (Serpantine) و کلریت
  • دسته کانی های رسی
  • کائولینیت (Kaolinite)
  • تالک
  • دسته کانی های سرپانتین
  • دسته کانی های کلریت
  • پرهنیت (Prehnite)

مفید برای رشته های

• مهندسی معدن
• مهندسی مواد
• مهندسی عمران