مجموعه آموزش مهندسی کشاورزی و زراعت | مقدماتی تا پیشرفته

گلخانه با فراهم نمودن شرایط مصنوعی تولید (دما، رطوبت و نور)، شرایط مساعد برای کشــت محصولات کشاورزی خارج از فصل را ایجاد می نماید. کشت های گلخانه ای موجب کاهش هزینه های تولید (با کاهش نیروی کار و افزایش تولید در واحد سطح)، افزایــش راندمان عملکرد (به دلیل کنترل دقیق عوامل تولید) و تولید خارج از فصل محصولات می شوند. همچنین کشت های درون گلخانه ضمن ایجاد اشتغال پایدار و درآمد بالا، موجب تولید خارج از فصل محصولات می گردد که این کار به نوبه خود باعث می شود تا محصولات با تنوع بیشتر در اختیار مصرف کننده قرار گیرد. با توجه به نکات گفته شده و محدودیت منابع آبی و خاکی در ایران، یکی از راه های مناسب برای تجاری سازی و رقابتی شدن بخش کشاورزی و حضــور فعال آن در بازارهای جهانی، توســعه واحدهای گلخانه ای است.

با توجه به پیشینه علم گل کاری در ایران و از آنجایی که به عنوان یک کسب و کار تجاری مورد استقبال عوام قرار دارد، لذا بر آن شدیم تا در این آموزش به جنبه های مختلف تولید و پرورش گیاهان آپارتمانی بپردازیم. هدف کلی این آموزش، آشنایی با گیاهان آپارتمانی، شناخت نیازهای موثر آن ها جهت رشد و تقسیم بندی براساس عوامل محیطی در رشد و نمو گیاهان (نور، رطوبت، حرارت، آب، خاک) و همچنین تشخیص علائم ظاهری گیاهان به منظور رفع نیاز آن ها و به کارگیری اقدامات لازم در هنگام بروز مشکلات زیستی گیاهان آپارتمانی است.

هدف از این فرادرس، طرح تکنیک های رایج و مباحث نوین بیوتکنولوژی، مهندسی ژنتیک گیاهی، کاربرد بیوتکنولوژی در زیست شناسی و شاخه های مختلف علوم گیاهی است. با پیشرفت در ژنتیک و زیست شناسی مولکولی و نیز شناخت عمیق تر اجزا و مکانیسم های سلولی و مولکولی، متخصصین علوم زیستی توانستند خصوصیات میکروارگانیزم ها را تغییر داده و اصلاح کنند و همچنین میکروارگانیزم هایی با خصوصیات جدید که توانایی تولید ترکیبات جدید با مقادیر بیشتر و کارایی بالاتری دارند ایجاد نمایند. بیوتکنولوژی یکی از هفت رشته کلیدی جهان است که به دلیل تاثیرات بسیار فراوان آن بر آسایش و رفاه انسان، در آینده یکی از ابزارهای قوی برای بشر به شمار خواهد آمد.

قارچ یکی از منابع ارزشمند پروتئینی است که در مدت زمان اندک و حداقل فضای موجود می توانیم آن را تولید کنیم. از آن جایی که پرورش این محصول ارزشمند نیاز به فضای زیادی ندارد، سود تولید آن در کنار سایر محصولات می تواند برای کشاورزان و افراد جویای کار بسیار زیاد باشد. پرورش قارچ همانند تولید بسیاری از محصولات دیگر نیاز به شناخت، علم و تجربه دارد چرا که بدون علم کافی در این زمینه، تولید کنندگان متحمل ضررهای مالی و اتلاف وقت و انرژی زیادی می شوند. به همین دلیل در این فرادرس به آموزش پرورش قارچ پرداخته شده است.

تغذیه گیاه با در نظر گرفتن عوامل موثر در جذب و انتقال عناصر غذایی، مکانیسم های جذب، نقش عناصر غذایی ضروری بر فرایندهای متابولیک و فیزیولوژی گیاه، نقش بسیار مهمی در تولید محصولات کشاورزی با کیفیت ایفا می کند. در علم تغذیه گیاه علاوه بر اینکه هر عنصر غذایی باید به اندازه مورد نیاز در دسترس گیاه قرار گیرد، باید تعادل عناصر غذایی نیز رعایت شود. درس تغذیه گیاه با آموزش نحوه مناسب انجام آزمون خاک و گیاه، شما را در استفاده صحیح و مناسب از کودهای شیمیایی و آلی مختلف راهنمایی می کند و منابع کودی مختلف به همراه علائم کمبود و بیش بود عناصر غذایی مختلف در آموزش گنجانده شده که فراگیری این آموزش برای دانشجویان و پژوهشگران بسیار کاربردی و مناسب جهت مشاوره تغذیه ای، انجام کشاورزی دقیق و پایدار و توصیه مناسب کودی برای کشاورزان است.

این آموزش به بحث در زمینه اصول باغبانی به صورت جامع پرداخته و تمام گرایش های مربوط به این رشته را کاملا پوشش می دهد. با توجه به اینکه در بسیاری از دانشگاه های آموزش عالی، دروس و مطالب ارائه شده اکثرا به روز نیستند، لذا این آموزش با بهره گیری از کتب آموزشی مختلف و مقالات به روز، سعی در برطرف کردن این مشکل دارد. در این آموزش، تمامی درس ها شامل مطالب علمی روز دنیا به صورت علمی و عملی توضیح داده شده است و به علت اینکه درس اصول باغبانی، یک درس عملیاتی است، در موارد لزوم از تصاویر با توضیح کامل استفاده شده است.

یکی از کارهای لازم قبل از تجزیه و تحلیل طرح های آزمایشی، بررسی مفروضات آن طرح بر اساس مدل آماری است. به عبارت بهتر هر آزمون آماری مفروضاتی دارد که اگر این مفروض ها در داده های آزمایش صادق نباشد، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل های آماری معتبر نخواهد بود. بنابراین در قدم اول باید مفروض های تجزیه واریانس مورد بررسی قرار گیرد و بعد از آن مقایسه های آماری انجام شود. در این آموزش قصد داریم تجزیه و تحلیل طرح های پایه را از ابتدا تا انتها در نرم افزار SAS مورد بررسی قرار دهیم.

امروزه گونه های مختلف ماهی ها به عنوان منابع مهم غذایی و یا زینتی پرورش داده می شوند و چنانچه با بیماری های آن ها آشنایی کافی وجود نداشته باشد، نه تنها این صنعت، اقتصادی نخواهد بود بلکه به بهداشت جامعه و سلامت انسان نیز صدمات جبران ناپذیری وارد خواهد شد و لذا یادگیری این آموزش به ویژه برای کسانی که با این صنعت ارتباط دارند و همچنین برای دانشجویان و افراد مرتبط ضروری است. ماهی ها از ابعاد مختلفی دارای اهمیت هستند، از جمله: اهمیت اکولوژیک، زیبایی شناسی و تفریحی، غذایی و اقتصادی. ضمن اینکه باید توجه داشت که این موجودات جزو پر تعدادترین و متنوع ترین مهره داران نیز محسوب می شوند. دانستن بیماری ها و عوامل آسیب رسان به جمعیت این موجودات می تواند هم به شاغلین صنعت پرورش ماهی کمک کند و هم منجر به حفظ سلامت جامعه گردد و لذا این آموزش جهت ارتقای دانش افراد مرتبط تهیه شده است.

طی سال های اخیر با آشکار شدن اثرات جانبی مصرف داروهای شیمیایی بر سلامت بشر، استفاده از ترکیبات طبیعی گیاهی به عنوان دارو و مطالعه در زمینه ترکیبات گیاهان دارویی افزایش یافته است. در این فرادرس، سعی بر آن است تا ترکیبات طبیعی که در گیاه، ضمن انجام متابولیسم اولیه از قبیل: کربوهیدرات ها، پروتئین ها، لیپیدها و اسیدهای نوکلئیک تولید شده است و تجمع می یابند و نیز ترکیبات مهم ثانویه گیاهی نیز به تفکیک معرفی و توضیح داده شوند.

شناخت درست ریخت شناسی و تشریح گیاهی، پیش نیاز فراگیری سایر دروس علوم گیاهی، همچون فیزیولوژی گیاهی یا عملکرد اندام های گیاهی است که خود پیش نیازی برای رشته های علوم باغبانی، زراعت، اصلاح نباتات و زیست فناوری گیاهی به شمار می رود و در تولیدات کشاورزی و اقتصاد، گیاهان دارویی، صنعت و… کاربرد فراوانی دارد. با توجه به اهمیت یادگیری این درس و همچنین با توجه به اینکه فراگیران به دلیل عدم شناخت کافی از نقش و اهمیت گیاهان و کاربردهای وسیع آن ها، ارتباط خوبی با این درس برقرار نکرده و در یادگیری آن با مشکل مواجه اند، لذا در این آموزش سعی شده است این درس با توضیحات مفصل و روان و با ذکر مثال های فراوان ارائه گردد. استفاده از این آموزش به کلیه فراگیران که به نوعی با رشته ها و حوزه های یاد شده، اعم از: زیست شناسی، زیست فناوری، کشاورزی، باغبانی و زراعت سر و کار دارند، پیشنهاد می شود.

شیمی خاک یکی از دروس تخصصی علم خاک شناسی است که خصوصیات، ساختار و واکنش های شیمیایی خاک را مورد بحث قرار می دهد. خاک مخلوطی از آب، هوا، مواد جامد معدنی و آلی و همچنین میکروارگانیسم ها است که دانش شیمی خاک به تعامل مابین این بخش ها و واکنش های شیمیایی که در آن ها رخ می دهد، می پردازد. درس شیمی خاک پل ارتباطی بین درس خاک شناسی و شیمی را ایجاد می کند و در نهایت انتظار می رود که دانشجو قادر باشد کلید واژه های مورد استفاده، واکنش های فازهای مختلف خاک و هدف و جهت پژوهش های شیمی خاک را فرا گیرد.

پرورش گل محمدی به دلیل رایحه و عطر فوق العاده آن جهت مصارف گوناگون، از جمله: تهیه گل و گلاب، اسانس، روغن، فرآورده های آرایشی و بهداشتی و… همواره مورد توجه بوده است. با توجه به قدمت کشت گل محمدی در جهان و مخصوصا ایران و سازگاری آن با اکثر شرایط محیطی و همچنین جنبه های خوراکی و درمانی بسیار آن، همواره این گیاه به شکل های گوناگون مورد مصرف قرار می گیرد. در این فرادرس به آموزش مراحل کاشت، داشت، برداشت و پس از برداشت گل محمدی می پردازیم. هدف کلی از این آموزش، راه اندازی گلستان و ایجاد کسب درآمد و اشتغال زایی در زمینه گل و گیاهان دارویی است.

هدف اصلی از ارائه این فرادرس، دانستن اطلاعات کافی و کاربردی برای تولید گیاهانی با کیفیت و کمیت بهتر قابل رشد در مناطق متنوع با اقلیم های متفاوت و تولید گیاهانی مقاوم، مدرن و متناسب با ذائقه و سلایق متفاوت و امروزی جوامع و به تبع آن کاهش مصرف کود و سموم شیمیایی و کاهش بیماری های گسترده ناشی از مصرف بی حد و حصر این مواد شیمیایی در جوامع انسانی است. این آموزش برای دانشجویان رشته های باغبانی، تولیدات گیاهی، گیاهان دارویی و نیز دانشجویان دیگر گرایش های کشاورزی از قبیل زراعت و خاکشناسی قابل استفاده است.

سم‌ شناسی علمی است که درباره شناسایی سموم مختلف، خواص و اثرات آن ‎ها بر موجودات زنده و اثر آن ‌ها در طبیعت بحث می کند. دانش رو به گسترش شناخت آفت‌ کش ‌ها، منجر به معرفی ترکیبات جدید و افزایش دانسته های مربوط به ترکیبات در حال مصرف شده است و همچنین ترکیبات به کار رفته در کنترل بیماری های گیاهی، بسیار متنوع و متعدد هستند. در این فرادرس به سایر عوامل خسارت ‌زای گیاهی مانند: کنه ‌ها، جوندگان، حلزون‌ ها، قارچ‌ ها، نماتدها و باکتری‌ ها می ‌پردازیم و این آموزش اطلاعات مفیدی برای دانشجویان گیاه ‌پزشکی در مقطع کارشناسی و سایر رشته ‌های کشاورزی و حتی بهداشت را شامل می شود.

نظر به اینکه دانشجویان رشته زراعت و بیوتکنولوژی، درس فیزیولوژی گیاهی را به عنوان یکی از دروس موجود در دفترچه کنکور کارشناسی ارشد پیش رو دارند سعی شده که مطالب طوری گردآوری و تدوین گردد که علاوه بر کامل و جامع بودن برای هر دو گروه، ترتیب و پیوستگی مطالب رعایت شود. گرچه در کتب موجود فیزیولوژی گیاهی و کتب وابسته به آن، از جمله: روابط آب خاک و گیاه، هواشناسی و کشاورزی مطالبی در این زمینه وجود دارد ولی مجموعه ای که قسمت عمده مطالب مربوطه را به نحوی منظم در برگرفته باشد کمیاب است. در این آموزش سعی بر این است تا با جمع آوری درس های متناسب با دروس دانشگاهی، کنکور کارشناسی ارشد و دکترا گامی موثر در جهت پیشرفت علمی دانشجویان و علاقه مندان برداشته باشیم.

با توجه به افزایش جمعیت در جهان و نیاز روز افزون به مواد غذایی، کشاورزی یک فعالیت مهم برای بقای انسان بر روی کره زمین محسوب می شود. اهمیت کشاورزی نه تنها در جهت تولید بیشتر محصولات کشاورزی، با جلوگیری از خسارت های ناشی از عوامل زیان آور گیاهی است بلکه در جهت سلامت انسان نیز اهمیت زیادی دارد. از این رو، محفاظت گیاهان مورد کشت از آسیب عوامل خسارت زا اهمیت پیدا کرده است و کنترل شیمیایی یکی از روش های کنترل عوامل خسارت زا گیاهی است که در آن از سموم شیمیایی برای کنترل آفات، بیماری های گیاهی و علف های هرز استفاده می شود.

در این فرادرس آفات و بیماری های زنبورعسل به طور دقیق مورد شناسایی قرار گرفته و بهترین روش های مدیریتی برای کنترل آن ها عنوان شده است. به نحوی که قادر خواهید بود بیماری ها و آفات کندو را شناسایی و بهترین تصمیم را برای کنترل آن ها اتخاذ نمایید. با توجه به این که اغلب افراد با شنیدن نام زنبورعسل یا حرفه زنبورداری تنها عسل را به عنوان محصول این حرفه و زنبورعسل به خاطر می آورند. در این فرادرس تلاش شده است که سایر فرآورده های زنبورعسل از جمله ژله رویال (که ارزش زیادی از نظر اقتصادی و درمانی دارد) و همچنین زهر زنبورعسل نیز معرفی شوند و روش های تولید صنعتی آن ها مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت دیدگاه وسیع تر و آگاه تری نسبت به زنبورعسل، حرفه زنبورداری و سود حاصل از این حرفه به دست خواهید آورد.

اصلاح نباتات که با عنوان علم بهبود گیاهان یا تکنولوژی بهبود گیاهان نیز شناخته می شود، نقش مهمی در بهبود گیاهان زراعی به منظور استفاده اقتصادی آن ها برای بشر بر عهده دارد. برای افزایش عملکرد محصولات زراعی در واحد سطح از طریق واریته های پر محصول، باید سطح علمی محققین را افزایش داد. یکی از راه های فائق آمدن بر این هدف انتشار مطالب علمی در زمینه اصلاح نباتات و علوم وابسته به آن می باشد.

درس زراعت یکی از دروس پایه رشته کشاورزی است و در کنکور کارشناسی ارشد و دکتری برای گرایش های مرتبط از اهمیت خاصی برخوردار است. در این آموزش با مراحل و چگونگی آماده سازی بستر بذر، عملیات کاشت، داشت و برداشت محصولات زراعی آشنا خواهیم شد.

در این آموزش، اثر هر یک از عوامل مورد بررسی روی ماده آزمایشی، بررسی می شود و همچنین برهم کنش یا اثر متقابل بین عوامل موجود در آزمایش نیز مطالعه می گردد. آزمایش های فاکتوریل بر پایه یکی از طرح های پایه، اعم از طرح کاملاً تصادفی، طرح بلوک های کامل تصادفی و طرح مربع لاتین اجرا می شود. بنابراین آزمایش های فاکتوریل یا چند عاملی یک مفهوم کلی می باشد که طرح های پایه، ذیل آن قرار می گیرد.

با توجه به گرمایش جهانی و تاثیر آن بر اقلیم های مختلف از جمله ایران، روز به روز بر مشکلات کشاورزی افزوده می شود که با کمک دانش گیاه پزشکی و بیماری شناسی گیاهی به خوبی می توانیم از پس این مشکلات برآییم. بنابراین در این فرادرس به آموزش بیماری شناسی گیاهی پرداخته می شود که در آن به غیر از موارد مرسوم، مواردی همچون: علائم شناسی، ویژگی های علائم و کمک به تشخیص صحیح احتمالی اولیه، آموزش داده می شود و تمامی این تاکسونومی ها (Taxonomy) به روزرسانی شده و کاملا معتبر است.

خاک تنها یک بستر کاشت برای گیاه نیست بلکه یک محیط متخلخل همراه با ویژگی های منحصر به فرد است. اهمیت فیزیک خاک در این است که بدون شناخت خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و هندسی خاک، نمی توان فرایندهایی که در خاک به وقوع می پیوندد را پیش بینی کرد. علم فیزیک خاک به ما شناخت کافی در مورد رفتار خاک را خواهد داد. هدف از این فرادرس، شناخت الگوهای رفتاری خاک در مواجهه با پدیده های مختلفی از جمله: ورود و خروج آب، پسماند رطوبتی، زهکشی، انتقال املاح و گرما است.

با توجه به اهمیت کشاورزی در حیات انسان، تامین مواد غذایی با رعایت حفظ منابع تولید و کشاورزی پایدار ضرورت دارد و مهم ترین راه افزایش تولیدات کشاورزی، تحقیق، آموزش و افزایش دانش کشاورزی است تا با استفاده از این علم بتوان مقدار محصول در واحد سطح را افزایش داد و از آسیب عوامل خسارت زا از جمله آفات و بیماری های گیاهی جلوگیری به عمل آورد. بدین ترتیب با توجه به اهمیت آفات گیاهی، در این فرادرس سعی شده است که مهم ترین آفات گیاهان زینتی، جالیز و سبزی، از نظر اهمیت اقتصادی، شکل شناسی، زیست شناسی، نحوه خسارت و روش های کنترل آن ها مورد بررسی قرار گیرند تا برای علاقه مندان و دانشجویان رشته کشاورزی، مفید واقع شود.

انسان پی برده که موجودات زنده تحت تاثیر یکدیگر قرار می گیرند. شناخت این روابط بین موجودات زنده و به خصوص گیاهان که تامین کننده غذای بشر هستند، می تواند باعث بهبود تغذیه و همچنین پایدار شدن محیط شود. در این آموزش سعی بر آن شده که با شناخت روابط و اثرات متقابل و انتخاب بهترین روش، به یک جامعه و محیط زیست پایدار برسیم.

هدف از آموزش مبانی کشاورزی شهری، آشنا ساختن فراگیران با اهمیت و دستاوردهای کشاورزی شهری به عنوان راهکاری برای بازگرداندن ثمردهی به شهرها و ساختن شهرهایی پایدار است. در این راستا، این فرادرس به تاریخچه کشاورزی شهری و بررسی آن در کشورهای مختلف، تعاریف، ابعاد و انواع کشاورزی شهری، دستاوردها، چالش ها، راهکارها، و ترویج و توسعه آن پرداخته است. امید است این آموزش برای دانشجویان و پژوهشگران حوزه های کشاورزی، فضای سبز، محیط زیست و مدیریت شهری قابل استفاده و مفید باشد.

نرم افزار MSTAT - C، کاربرد و توانایی استفاده برای تمامی زیر شاخه های کشاورزی و محققان این رشته برای انجام تجزیه و تحلیل داده ها را دارد اما بسیاری از محققان و دانشجویان برای تجزیه داده های خود با مشکل روبرو هستند و مجبور می شوند که آن ها را در اختیار موسسه ها و سایر اشخاصی که توانایی کارکردن با این نرم افزار را دارند، بگذارند و با صرف هزینه بالایی این کار را انجام دهند. از همین رو آموزش این نرم افزار می تواند کمک شایانی برای رفع این مشکل نماید.

همگام با ظهور انقلاب کشاورزی، پرورش دام نیز بخش جدایی ناپذیر زندگی بشر و چرخه غذایی انسان شده است. در پرورش و تغذیه دام نیز با توجه به این که این حیوانات از غذای مشترک با انسان یعنی گیاهان استفاده می کنند تا برای انسان غذای دیگری تولید نمایند (غذاهای با منشا دامی مانند گوشت و لبنیات)، صرفه اقتصادی از مباحث مهمی به شمار می رود. در این فرادرس سعی بر آن است که علاوه بر آشنایی با انواع خوراک های مورد استفاده برای دام، به بررسی برخی نیازهای تغذیه ای خاص، روش های فرآوری خوراک دام، مواد ضد تغذیه ای موجود در خوراک ها نیز پرداخته شود.

استفاده از ادوات مختلف برای آماده سازی زمین، کاشت، داشت، برداشت و پس از برداشت محصولات در کشاورزی مدرن الزام آور شده است و بدون کمک گرفتن از آن ها، تولید محصولات مورد نیاز بشر امکان ندارد. در این آموزش به معرفی و کاربرد ماشین های کشاورزی در محصولات زراعی پرداخته شده است. برای به کارگیری ماشین های کشاورزی، لزوما کاربر باید به صورت عملی در محیط کارگاه یا مزرعه با آن ها کار کند. اما قبل از وارد شدن به مزرعه باید شناخت کامل و جامعی از این ماشین ها و ادوات داشته باشد که در این فرادرس به آن پرداخته می شود. ذکر این نکته ضروری است که توضیحات ارائه شده در این آموزش، برای علاقمندان به این زمینه و نیز دانشجویان رشته های صنایع غذایی، باغبانی، و زراعت مناسب است.

منظرسازی در شهرها و محیط بیرون ساختمان ها و پارک ها اهمیت بسیار زیادی دارد، چرا که باعث طراوت و شادابی محیط اطراف شده و در تقویت روحی افراد نیز بسیار موثر است. درختان و درختچه ها، عنصر بسیار مهمی در زیبایی فضای سبز محسوب می شوند و کاربرد فراوانی دارند. در این فرادرس سعی شده است درختان و درختچه های بومی ایران معرفی و اهمیت آن در فضای سبز، نحوه نگهداری و کاربرد آن بیان شود. همچنین به زبانی ساده، امور نگهداری درختان و درختچه های زینتی و انواع آن شرح داده می شود. بنابراین هر فردی که علاقه مند به پرورش درختان و درختچه های زینتی است و همچنین بهره برداران این حوزه، می توانند از این آموزش استفاده کنند. این درس در دوره های کاردانی رشته های علوم کشاورزی، دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته های کشاورزی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور و همچنین جهت آمادگی در آزمون های تحصیلات تکمیلی رشته های کشاورزی و رشته های مرتبط با آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

هدف اصلی این فرادرس، پرداختن به آموزش فیزیولوژی تنش های محیطی در رابطه با گیاهان علی الخصوص گیاهان زراعی است به طوری که عوامل تنش زای غیرزنده محیطی مهم در رابطه با گیاهان و تاثیرات آن بر روی رشد، جذب و تثبیت دی اکسید کربن و فتوسنتز، تولید عملکرد و تجمع بیوماس و در نهایت بقای گیاهان زراعی را مورد بحث قرار خواهیم داد. از آنجایی که مباحث این فرادرس یکی از اساسی ترین مباحث دوره های کارشناسی ارشد و دکترای رشته های کشاورزی و بعضا علوم گیاهی است، فراگیری آن برای دانشجویان رشته های مذکور بسیار حائز اهمیت است.

درس پیدایش خاک از اهمیت بسیار زیادی در رشته خاک شناسی برخوردار است و کمک زیادی به دانستن چگونگی تشکیل خاک، فاکتورها و عوامل موثر در ایجاد خاک می کند. در این فرادرس، ابتدا با تاریخچه پیدایش و تشکیل خاک آشنا شده و سپس در رابطه با سنگ ها و کانی ها که مواد مادری خاک ها به شمار می روند و همچنین انواع هوادیدگی هایی که در خاک انجام شده و باعث تشکیل آن ها می گردد، مطالبی را فرا می گیریم. در ادامه به چگونگی تشکیل و تکامل خاک در اثر ۵ فاکتور خاک سازی، تاثیر هر یک بر روی تشکیل خاک و شناخت عوامل و فرایندهای خاک سازی در نیمرخ خاک پرداخته و در آخر نیز خصوصیات مرفولوژی خاک، از جمله افق ها و لایه ها را مورد بررسی قرار داده و در مورد برخی از ویژگی مشخصات خاک، مباحثی را ارائه می دهیم.

درس حشره شناسی کشاورزی یکی از دروس مهم و دارای ضریب ۳ در کنکور کارشناسی ارشد حشره شناسی کشاورزی است. این درس شامل دو بخش حشره شناسی مقدماتی (مرفولوژی و فیزیولوژی داخلی و خارجی حشرات) و حشره شناسی تکمیلی (سیستماتیک و معرفی راسته ها و خانواده ها) است. در این آموزش، ابتدا نکات مهم در ارتباط با مرفولوژی حشرات و فیزیولوژی داخلی و خارجی حشرات که در حل تست های کنکوری حائز اهمیت هستند، بیان شده است به نحوی که فراگیر با دیدن آن بتواند تست های مربوط به این مبحث را به راحتی حل کند. در ادامه به مبحث سیستماتیک (معرفی راسته ها و خانواده های حشرات و ویژگی های هر راسته) پرداخته شده است. روش های شناسایی حشرات و رفتار در حشرات از مباحثی هستند که در ادامه این آموزش به آنها پرداخته شده است.

علم حشره شناسی که براساس شناخت طرز زندگی و راه های مبارزه با حشرات مضر پایه گذاری شده است، اهمیت فراوانی دارد و در ایران رشته حشره شناسی به علت اهمیتی که حشرات زیان آور در اقتصاد کشاورزی دارند، از دیرباز مورد توجه قرار داشته است و تربیت متخصصانی جهت شناخت و ارائه راه های مبارزه موثر و اقتصادی بسیار ضروری است. در این فرادرس، موضوعات مربوط به درس حشره شناسی برای دانشجویان و محققان، براساس شناسایی این جانداران و روش های مبارزه با آن ها مطرح می شود.

علف های هرز از نظر کاهش عملکرد کمی و کیفی محصولات زراعی بسیار حائز اهمیت هستند و کشاورزان ما از این عامل، خسارات فراوانی دیده اند. شاید عامل اصلی این همه خسارت، عدم شناخت کافی در زمینه شناسایی و مدیریت علف های هرز باشد و یا این که خروجی آزمایشات انجام شده آن گونه که باید در اختیار کشاورزان قرار نگرفته و اغلب با سهل انگاری همراه بوده است. البته در سال های اخیر اهمیت علف های هرز بیش از سایر عوامل خسارت زا در محصولات کشاورزی و باغی است و مهار آن ها به تنهایی، هزینه ای بیشتر از کل هزینه کنترل آفات و بیماری ها را به خود اختصاص داده است.

سیستماتیک حشرات، اصول مربوط به نامگذاری و رده‌بندی حشرات و بازسازی روابط و خویشاوندی میان آن‌ها است. این علم به روابط میان آن‌ها در طی روند تکامل و سازگاری با محیط زندگی آن‌ها می‌پردازد. علم سیستماتیک در ارتباط مستقیم با مطالعه تنوع زیستی و پایه علمی نظام زیستی بوده است و تمام علوم طبیعی دیگر که با موجودات زنده مرتبط است بر این پایه استوار هستند. بنابراین به واسطه سیستماتیک حشرات، تنوع گونه‌ای در بین حشرات و شناسایی دقیق گونه‌ها میسر می‌شود.

امروزه اهمیت نماتولوژی در گیاه پزشکی بر کسی پوشیده نیست اما در کل، نماتدها موجودات نسبتا ناشناخته ای هستند که هنوز اهمیت آن ها آن چنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است. علم نماتدشناسی یا نماتولوژی، از جدیدترین شاخه های علوم بوده و بعد از مدت ها از علم مادری جانورشناسی جدا و مستقل شده است. نماتدها، متنوع ترین جانوران پرسلولی در کره زمین بوده و دوسوم از کل جمعیت جانوران را به خود اختصاص داده اند. بخشی از نماتدها از مواد غذایی داخل سلول های گیاهی استفاده می نمایند و مطالعه این گروه از آن ها که حدود ده درصد از کل گونه های نماتدهای شناخته شده را تشکیل می دهند، تحت عنوان نماتدشناسی گیاهی یا کشاورزی در دانشکده های کشاورزی صورت می پذیرد.

در بین روش‌های کنترل آفات، اثرات سوء سموم شیمیایی برای انسان‌ها آشکار شده است که در بر هم ‌خوردن تعادل طبیعی در اکوسیستم‌های کشاورزی، تاثیر زیادی گذاشته است. بنابر‌این، بشر دریافته است که حشرات، عضوی از دهکده جهانی هستند و در نحوه برخورد با این آفات تجدید نظر کرده است. آگاهی از اکوسیستم و علل طغیان آفات و پیشرفت‌های انجام ‌شده در روش‌های مختلف کنترل آفات، باعث کاهش جمعیت آفات یا اثرات مضر آن‌ها در حد قابل تحمل می‌گردد تا از زیان اقتصادی به گیاه جلوگیری کند. در این فرادرس به مفاهیم اساسی درباره اصول کنترل آفات گیاهی، چگونگی مقاوم ‌شدن حشرات، نحوه اجرای مدیریت تلفیقی آفات، تعیین آستانه و سطح زیان اقتصادی و روش‌های مختلف کنترل آفات می‌پردازیم و این آموزش، برای دانشجویان رشته‌های کشاورزی به خصوص گیاه‌پزشکی، باغبانی و زراعت مفید است.

در این درس برای به دست آوردن تغییرهای ویژگی‌های سیال در یک قلمرو، رابطه‌های مختلف به فرم دیفرانسیلی (Differential) توسعه داده می‌شوند و از طرفی باید رابطه‌های دیفرانسیلی حاصل شده برای نقطه به نقطه قلمروی سیال صادق باشند. با توجه به گستردگی و اهمیت درس هیدرودینامیک، مهندسان علوم مختلف مرتبط با مهندسی آب شامل: عمران گرایش‌های مهندسی آب و سازه‌های هیدرولیکی، مهندسی سواحل، بنادر و سازه‌های دریایی و برخی رشته‌های دیگر مانند: مهندسی مکانیک، مهندسی کشاورزی، مهندسی شیمی، مهندسی مواد، مهندسی نفت می‌توانند از آموزش‌های این فرادرس استفاده کنند.

اهمیت این فرادرس به جهت ارزش غذایی و خواص فراوان جوانه‌های خوراکی در مقایسه با دانه‌ها و همچنین تشویق و ترغیب تمام گروه‌های سنی به استفاده از جوانه‌‎ها است. جوانه‌‏زنی روشی اقتصادی و بسیار کارآمد است که اثرات منفی بقولات را کاهش داده و همچنین ارزش تغذیه‌‏ای آن‌ها را بهبود می‌بخشد. جوانه‌‎های خوراکی شامل بسیاری از ویتامین‎‌های مفید و ضروری همچون: ویتامین‌‎های گروه K, ‎E, C, B, ‎A, بتاکاروتن (Beta-Carotene) و سلنیوم (Selenium) و همچنین خاصیت ضد سرطانی هستند.

در این مسیر شما با مفاهیم کلی بازار و بازاریابی، مدیریت بازاریابی، ویژگی بازاریابی محصولات کشاورزی، خدمات و فعالیت بازاریابی، وضعیت شاخص بازار محصولات کشاورزی، شبکه توزیع، بهبود بازار محصولات کشاورزی و بازار بورس در کشاورزی آشنا می‌شوید. فرایند تولید فعلی ما قدرت رقابت‌پذیری در حد جهانی را ندارد و این، یک بار سیاسی و اقتصادی بر جامعه است که می‌تواند ناشی از خلا دانش در بازاریابی باشد. در نهایت، مطالعه، درک چرایی و بررسی این مطالب می‌تواند راهنما و آغازی نو برای مخاطب در اقتصاد، به ویژه بخش کشاورزی ایجاد کند. این مباحث در رشته‌های اقتصادی به ویژه اقتصاد کشاورزی و مدیریت، حائز اهمیت است. علاوه بر این، این آموزش به مخاطب کمک می‌کند تا دانش خود را در حوزه اشتغال، به ویژه بخش‌های متفاوت اقتصادی کاربردی کنند.

در این آموزش سعی شده است که با توجه به اهمیت بسیار بالای تاثیر تنش های محیطی در امر کاهش کمی و کیفی تولیدات زراعی و باغی با استفاده از منابع روز و علوم نوین کنترل تنش ها، بتوانیم به عزیزان، دانشجویان، علاقه مندان و فعالان حوزه کشاورزی جهت شناخت تنش های مختلف، تاثیرات مورفولوژیک و فیزیولوژیک تنش ها بر گیاهان زراعی و باغی، نحوه پاسخ دادن گیاهان در برابر هر یک از انواع تنش های محیطی به وجود آمده و در نهایت راهکارهای مدیریتی کنترل تنش ها کمک شایانی کنیم.

در این فرادرس، ابتدا مقدمه و تاریخچه ای از سبز فرش ها به صورت خلاصه ارائه می شود. کلید شناسایی چمن ها یکی از ویژگی های منحصر به فرد این آموزش است که به کمک آن می توان بسیاری از چمن ها را به صورت علمی شناسایی کرد و در ادامه، چمن و باریک برگان مهم فصل خنک و فصل گرم شرح داده می شود و با بیانی ساده شباهت ها و تفاوت های آن ها مورد مقایسه قرار می گیرد. سرفصل های استفاده شده در این آموزش، منطبق با دروس ارائه شده برای دانشجویان رشته های معماری منظر، مهندسی فضای سبز و باغبانی است و سعی شده است علاوه بر آموزش کاربردی به مباحث علمی و نکات کنکوری نیز پرداخته شود.

با توجه به اهمیت آب، درس آبیاری یکی از عمومی‌ترین درس‌ها برای دانشجویان تمامی گرایش‌های کشاورزی محسوب می‌شود. مطالب این درس برای علاقه‌مندان غیر دانشگاهی که به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در زمینه روش‌های مختلف آبیاری مزارع و همچنین آشنایی با انواع منابع آبی و روش‌های مختلف ذخیره و انتقال آب هستند، مفید است. بر اساس پژوهش‌های انجام شده، مشخص شده است که بیشترین مقدار آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. بنابراین منطقی است که بیشترین تلاش جهت صرفه‌جویی در مصرف آب، در حوزه کشاورزی انجام شود.

فیزیولوژی پس از برداشت، یکی از شاخه‌های مهم فیزیولوژی گیاهی و باغبانی است که تغییرات متابولیکی و شیمیایی را در بافت‌ها و اندام‌های گیاهی و همچنین عوامل و راه‌های کنترل کاهش مرغوبیت محصولات را پس از برداشت و طی نگهداری تا هنگام مصرف، مطالعه نموده و مورد بررسی قرار می‌دهد. نقش ما در فیزیولوژی و فناوری پس از برداشت، به حداقل رساندن ضایعات محصول و حفظ سلامت و ارزش غذایی میوه‌ها و سبزی‌ها در کنار افزایش عمر نگهداری آن‌ها است. این فرادرس، از دروس مهم دوره کارشناسی علوم باغبانی است و به عنوان یکی از منابع کارشناسی ارشد این گرایش و پیش‌نیاز درس فیزیولوژی پس از برداشت پیشرفته در دوره تحصیلات تکمیلی است. ضمن این‌ که به عنوان دانشی کاربردی برای دیگر دانشجویان رشته‌های کشاورزی، از جمله: زراعت و اصلاح نباتات، خاک‌شناسی و گیاه‌پزشکی به شمار می‌آید.

این آموزش، اهمیت ویژه علم فیزیولوژی گیاهی و ضرورت رویکرد جدی به آن را در علوم کشاورزی، برای همه کسانی که به نوعی با تحقیقات روز دنیا در ارتباط هستند، روشن می‌سازد. هدف از این فرادرس، آشنا کردن دانشجویان با مفاهیم اصولی فیزیولوژی گیاهی است و برای درس فیزیولوژی گیاهی عمومی برای دانشجویان کارشناسی، یک درس یک ترمی محسوب می‌شود. در این فرادرس درباره شناخت محيط رشد گياه، چگونگی جذب مواد و آب از محيط، نقش اين مواد در رشد گياه، انتقال مواد در گياه و چگونگی دفع و مکانيسم‌های کنترل‌کننده آن‌ها بحث می‌گردد.

امروزه نتایج کلیه پژوهش‌های علمی بر اساس آنالیز داده‌های آماری و در قالب طرح‌های آزمایشی ارائه می‌شود. با این آموزش، شما تسلط کامل جهت آنالیز داده‌های آماری در زمینه رشته‌های کشاورزی، منابع طبیعی و همچنین بسیاری از رشته‌های علوم پایه را پیدا نموده و از طریق انجام پروژه‌های آنالیز آماری می‌توانید به کسب درآمد بپردازید.

از نظر بیوشیمیایی، تخمیر یک فرایند متابولیکی (Metabolic) برای تولید انرژی از ترکیب‌های آلی بدون دخالت عوامل اکسیدکننده است. این فرایند یکی از مهمترین فناوری‌های پردازش مواد غذایی است و به عنوان قدیمی‌ترین بیوتکنولوژی‌های تولید محصول‌های غذایی با خواص مطلوب و ماندگار محسوب می‌شود. بنا به اهمیت خاص این تکنولوژی و فوایدی که مصرف این گونه مواد غذایی به لحاظ آنتی‌اکسیدانی (Antioxidant)، تولید اکسیدان‌ها، تولید پپتید (Peptide)، خواص ارگانولپتیکی (Organoleptic)، پروبیوتیکی (Probiotic) و فعالیت‌های ضد میکروبی دارند، این صنعت در کل جهان بسیار مورد توجه قرار گرفته و با سرعت بسیار بالایی در حال پیشرفت است.

در این آموزش، عوامل ایجاد‌کننده بیماری به صورت اجمالی معرفی شده است که اگر دانشجویان با بیماری‌شناسی گیاهی آشنایی نداشته باشند، می‌توانند اطلاعات کافی را برای ادامه آموزش به دست آورند و بعد از آن در مورد بیماری‌های مهم کدوییان که در مزرعه و گلخانه باعث خسارت می‌شوند، شرح داده شده است. اهمیت این آموزش از این بابت است که با آشنایی از نوع عامل بیماری‌زا، کشاورز می‌تواند روش موثری برای کنترل انتخاب کرده و همچنین از برخی بیماری‌های همه‌گیر پیشگیری کند که باعث کاهش هزینه‌ها در تولید محصول شده و محصول سالم‌تری خواهد داشت.

با توجه به اینکه گیاهان سمی می‌توانند صدمات زیادی را به طور مستقیم یا غیر مستقیم به بخش اقتصاد کشاورزی یا صنعت دامداری و دامپروری وارد کنند، متاسفانه در کتب دانشگاهی رشته کشاورزی به آن پرداخته نشده است. در این آموزش سعی شده است تا در درجه اول به مسائل مهم در بحث پیشگیری از مسمومیت در جهت افزایش سلامت عمومی توجه شود و سپس آگاهی افراد جامعه با محیطی که در آن زندگی می‌کنند افزایش یابد، بنابراین گیاهان به صورت تصویری معرفی شده تا یادگیری بهتر صورت بگیرد.

گل‎‌های پیازی به سبب داشتن گل‌‎های رنگانگ و زیبا، متنوع و به طور عمده درشت از محبوبیت بی‌شماری نزد دوستداران گل و گیاه برخوردار هستند. یکی از پرطرفدارترین‎ گیاهان پیازی گل سنبل است که به واسطه برپایی سفره هفت‌سین بسیار مورد استقبال ایرانیان قرار دارد. از سایر گل‎‌های پیازی محبوب می‌‎توان نرگس، لاله، زنبق، مریم، گلایول و… را نام برد. گل‌های پیازی به گل‎‌هایی اطلاق می‌شود که به وسیله اندام‌های زیرزمینی مانند: پیاز، غده، ریزوم و غیره تکثیر می‎‌یابند. این دسته از گل‌‎های زینتی جهت زیباسازی حیاط منازل و آپارتمان‌‏ها و همچنین محوطه‌‎هایی نظیر: باغ، باغچه‌‎ها، پارک‌‎ها و به طور کلی فضاهای شهری بسیار مطلوب هستند.

نماتدهای انگل گیاهی در کلیه نقاط کشاورزی جهان وجود دارند که اثرات نامطلوبی را در گیاهان مختلف ایجاد می ‌کنند. توجه به خسارت‌ های زیادی که سالیانه توسط نماتدها به محصولات کشاورزی وارد می ‌شود، گرایش به مطالعه عمیق ‌تر آن ها را افزایش داده است. بنابراین در این فرادرس، موضوعاتی مانند: اهمیت نماتدهای انگل گیاهی در کشاورزی، جایگاه آن‌ ها در سلسله جانوری، طبقه ‌بندی و سیستماتیک نماتدهای انگل گیاهی و رابطه آن ‌ها با دیگر بیمارگرها بیان شده است که این مطالب می‌ تواند برای دانشجویان دوره‌ های مختلف: گیاه‌ پزشکی، زیست ‌شناسی و کارشناسان مرتبط با نماتدشناسی مفید واقع شود.