مجموعه آموزش مهندسی کشاورزی و زراعت | مقدماتی تا پیشرفته

ژنتیک مولکولی (Molecular Genetics)، عملکرد و ساختمان ژن ها را مطالعه کرده و نحوه وراثت ژن ها و صفات بین افراد مختلف را مورد بررسی قرار می دهد. همچنین به مطالعه موتاسیون (جهش) ژنتیکی پرداخته و عوامل ایجادکننده موتاسیون و نوع جهش ژنتیکی ایجاد شده را مورد بررسی قرار می دهد. این فرادرس برای دانشجویان مقاطع مختلف زیست شناسی، کشاورزی، میکروبیولوژی و پزشکی با گرایش های متفاوت، مفید است و در آن مواردی همچون: ساختار DNA, RNA, نوکلئوزوم، کروموزوم و انواع کروموزوم مورد بررسی قرار می گیرد.

برای تکثیر هر قطعه دلخواهی از ژنوم، یک جفت پرایمر اختصاصی مورد نیاز است. این پرایمرها باید طوری طراحی شوند که از طرفی کاملا مکمل توالی هدف باشند و از سوی دیگر به هیچ بخش دیگری از مولکول الگو، متصل نشوند. این عامل به همراه چند عامل دیگر، طراحی پرایمر را به مرحله ای دقیق و حساس از روند کلون سازی ژن ها تبدیل می نماید. با توجه به اهمیت این مرحله در روند کلی فرایند کلونینگ، در این فرادرس در نظر داریم با معرفی نرم افزار اولیگو (Oligo)، مخاطبان را با روند کلی طراحی پرایمر و برخی ریزه کاری های آن آشنا سازیم.

نرم افزار WaterGEMS (واترجیمز) یکی از جدیدترین و پیشرفته ترین نرم افزارهای مهندسی آب است که به وسیله آن متخصصان، دانشجویان و مهندسین قادر خواهند بود با استفاده از نتایج به دست آمده از نرم افزار، با ضریب اطمینان بسیار بالا اقدام به طراحی شبکه های آبیاری، آبرسانی و انتقال آب نمایند. یکی از نقاط قوت واترجیمز، قدرت این برنامه در همسو شدن با ArcGIS است و در خود واترجیمز نیز پاره ای از توابع مبتنی بر GIS حضور پررنگ دارند. در این آموزش یک پروژه کوچک به صورت قدم به قدم آموزش داده می شود و کاربر در انتهای آموزش با مهم ترین و اصولی ترین مفاهیم نرم افزار آشنا شده و قادر به تحلیل و طراحی شبکه آبرسانی خواهد بود. در این آموزش کلیه نکات مورد نیاز در قالب حل یک مثال بیان می گردد و پس از پایان این فرادرس قادر خواهید بود بخش زیادی از نیازهای مهندسی خود را در زمینه شبکه برطرف کنید.

دست ورزی های ژنتیکی ابزاری قدرتمند در اختیار ژنتیک دانان قرار داده است تا مولکول های هدف را برای رسیدن به اهداف گوناگون ویرایش کرده و ویژگی های جدیدی را به آن ها اضافه نمایند. لازمه گام برداشتن در این مسیر، مطالعات بیوانفورماتیکی قوی بوده که با کمک نرم افزارهای مختلف قابل انجام است. شبیه سازی روند کلون سازی با نمایش شماتیک اجزای مولکول ناقل، جایگاه درج قطعه مورد نظر و نیز محل قرارگیری باندها بر روی ژل، به پژوهشگران در پیش بینی نتیجه هر مرحله از فرایند کلون سازی کمک می کند. با توجه به اهمیت هر یک از مراحل گفته شده، این فرادرس با معرفی نرم افزار اسنپ ژن (SnapGene) مخاطبان را با روند کلی شبیه سازی فرایند کلونینگ و کاربردهای آن در مهندسی ژنتیک آشنا می سازد.

پروتئین ها محصولات ژنی هستند. بنابراین با توجه به اینکه ژن ها تاثیرات خود را در سلول با کد کردن پروتئین ها اعمال می نمایند، دریافت اطلاعات پیرامون ویژگی های مختلف پروتئین ها می تواند بسیار ارزشمند باشد. در این فرادرس با معرفی مهم ترین پایگاه داده های بیوانفورماتیکی پروتئین ها، چگونگی دریافت توالی آمینواسیدی پروتئین ها، بررسی یک ساختار دوم و سوم پروتئین ها، بررسی خانواده های پروتئینی، مشاهده دومین های مهم موجود در ساختمان پروتئین ها، بررسی میان کنش های پروتئین- پروتئین، بلاست و هم ترازی توالی های پروتئینی جهت مشاهده توالی های مشابه با پروتئین هدف، بررسی مشارکت پروتئین در مسیرهای سیگنالینگ سلولی و ارزیابی نقش پروتئین در بروز بیماری های مرتبط با آن ارائه شده است.

آنالیز توالی های نوکلئوتیدی و پروتئینی، گام مهمی در مسیر دست ورزی های ژنتیکی به شمار می رود. این بررسی ها در سطح اسیدهای نوکلئیک شامل مواردی مانند: شناسایی ORF ها و جایگاه های برش و در مورد پروتئین ها دربرگیرنده  مواردی مانند فراوانی هر یک از اسیدهای آمینه و ویژگی های بیوشیمیایی است. سطح دیگر آنالیزها به بررسی حفاظت شدگی یک توالی در طول روند تکاملی و رسم درخت های فیلوژنی می پردازد. نرم افزار CLC Main Viewer بدون شک یکی از قدرتمندترین ابزارهای بیوانفورماتیک در این زمینه به شمار می رود و در این فرادرس قصد داریم مخاطبان را با نسخه Limited آن آشنا سازیم.

این آموزش در چهارده درس تنظیم شده است و در راستای رسیدن به هدف شناسایی ترکیبات آلی بسیار مفید است. ابتدا بررسی های مقدماتی از جمله: خواص فیزیکی ترکیبات آلی، تعیین ثابت های فیزیکی ترکیبات آلی، شناسایی کیفی عنصری و دسته بندی حلالیت انجام می شود. در ادامه به شناسایی گروه های عاملی می پردازیم و جداسازی اجزای مخلوط و شناسایی ترکیبات آلی از طریق طیف سنجی، موضوعاتی است که به ترتیب در درس های پایانی مورد بررسی قرار می دهیم.

فیزیولوژی بخش جدایی ناپذیر رشته هایی است که با سلامت انسان و دیگر حیوانات سروکار دارند. پزشکی که می خواهد اختلالات گردش خون مثل فشار خون را تشخیص دهد باید فیزیولوژی قلب و گردش خون را بداند. یک مهندس کشاورزی که برای دام ها جیره غذایی تهیه می کند و تولید مثل آن ها را کنترل می کند بایستی با اصول کارکرد دستگاه گوارش و سیستم تولید مثل حیوان آشنا باشد، علاوه بر این ما به عنوان انسان، برای اداره جنبه هایی که به بدنمان مربوط است برای انتخاب درست غذاها، میوه ها و حفظ سلامت خود به دانش فیزیولوژی نیازمندیم.

در این فرادرس تلاش شده  است که اصول و مفاهیم مهندسی ژنتیک با ارائه مثال های کاربردی، شکل و انیمیشن ها به صورتی ساده، روان و قابل درک برای دانشجویان علوم زیستی در مقاطع مختلف تدریس شود. در این آموزش، دانشجویان و علاقه مندان فرصت فراگیری ساده و گام به گام جزییات کامل مراحل همسانه سازی ژن ها را با هدف تولید پروتئین های نوترکیب در میزبان های پروکاریوتی (Prokaryotic) و یوکاریوتی (Eukaryotic) و با استفاده از نسخه های همسانه سازی شده ژن مورد نظر برای تغییر خصوصیات یک موجود یوکاریوت خواهند یافت.

گلخانه با فراهم نمودن شرایط مصنوعی تولید (دما، رطوبت و نور)، شرایط مساعد برای کشــت محصولات کشاورزی خارج از فصل را ایجاد می نماید. کشت های گلخانه ای موجب کاهش هزینه های تولید (با کاهش نیروی کار و افزایش تولید در واحد سطح)، افزایــش راندمان عملکرد (به دلیل کنترل دقیق عوامل تولید) و تولید خارج از فصل محصولات می شوند. همچنین کشت های درون گلخانه ضمن ایجاد اشتغال پایدار و درآمد بالا، موجب تولید خارج از فصل محصولات می گردد که این کار به نوبه خود باعث می شود تا محصولات با تنوع بیشتر در اختیار مصرف کننده قرار گیرد. با توجه به نکات گفته شده و محدودیت منابع آبی و خاکی در ایران، یکی از راه های مناسب برای تجاری سازی و رقابتی شدن بخش کشاورزی و حضــور فعال آن در بازارهای جهانی، توســعه واحدهای گلخانه ای است.

نرم افزار Surfer یکی از پرکابردترین نرم افزارهای نقشه کشی است که در بسیاری از رشته های فنی و مهندسی کاربرد دارد. این نرم افزار که تحت سیستم عامل ویندوز کار می کند، قابلیت ویژه ای در رسم توپوگرافی منطقه ای و عوارض سطحی دارد. توانایی عمده نرم افزار Surfer ترسیم خطوط هم مقدار و هم ارزش است. همچنین در زمینه های نقشه برداری، هیدرولوژی مهندسی علوم آب، هواشناسی، کشاورزی، زمین شناسی، مهندسی معدن و… نیز بیشترین کاربرد را دارد.

با توجه به پیشینه علم گل کاری در ایران و از آنجایی که به عنوان یک کسب و کار تجاری مورد استقبال عوام قرار دارد، لذا بر آن شدیم تا در این آموزش به جنبه های مختلف تولید و پرورش گیاهان آپارتمانی بپردازیم. هدف کلی این آموزش، آشنایی با گیاهان آپارتمانی، شناخت نیازهای موثر آن ها جهت رشد و تقسیم بندی براساس عوامل محیطی در رشد و نمو گیاهان (نور، رطوبت، حرارت، آب، خاک) و همچنین تشخیص علائم ظاهری گیاهان به منظور رفع نیاز آن ها و به کارگیری اقدامات لازم در هنگام بروز مشکلات زیستی گیاهان آپارتمانی است.

در این آموزش مهم ترین مباحث کاربردی در پنج بخش آب و هوا و پدیده های جوی، نفوذ و ربایش آب در خاک، آب های زیرزمینی، جریان های سطحی و هیدرولوژی آماری به طور کامل ارائه شده است. ما معتقدیم یادگیری عمیق و کاربردی با انجام تمرینات بیشتر و حل مسائل مختلف میسر می شود، از همین منظر تلاش شده تا هم راستا با مطالب ارائه شده، مثال ها، تمرینات متعدد و مسائل کاربردی با داده های واقعی به همراه پاسخ و حل مسائل جهت درک بهتر موضوع ارائه گردد. با توجه به ارائه مفاهیم هیدرولوژی مهندسی با زبانی ساده جهت درک بهتر موضوع، حل مسائل کاربردی و دیدگاه تحلیلی، این آموزش به دانشجویان و محققان عزیز و علاقه مند در حوزه آب شناسی توصیه می شود.

تغذیه گیاه با در نظر گرفتن عوامل موثر در جذب و انتقال عناصر غذایی، مکانیسم های جذب، نقش عناصر غذایی ضروری بر فرایندهای متابولیک و فیزیولوژی گیاه، نقش بسیار مهمی در تولید محصولات کشاورزی با کیفیت ایفا می کند. در علم تغذیه گیاه علاوه بر اینکه هر عنصر غذایی باید به اندازه مورد نیاز در دسترس گیاه قرار گیرد، باید تعادل عناصر غذایی نیز رعایت شود. درس تغذیه گیاه با آموزش نحوه مناسب انجام آزمون خاک و گیاه، شما را در استفاده صحیح و مناسب از کودهای شیمیایی و آلی مختلف راهنمایی می کند و منابع کودی مختلف به همراه علائم کمبود و بیش بود عناصر غذایی مختلف در آموزش گنجانده شده که فراگیری این آموزش برای دانشجویان و پژوهشگران بسیار کاربردی و مناسب جهت مشاوره تغذیه ای، انجام کشاورزی دقیق و پایدار و توصیه مناسب کودی برای کشاورزان است.

فرادرس تکنولوژی شیر و فرآورده‌ های لبنی، شامل ۱۳ درس است که هدف از این آموزش، آشنایی هر چه بیشتر دانشجویان با یکی از مهم ترین تکنولوژی های صنعت غذا است. در این فرادرس در ابتدا با مباحث مرتبط با فیزیولوژی تولید شیر آشنا شده و پس از آن برای درک بهتر موضوع به بحث پیرامون شیمی شیر می پردازیم. پس از آن به ترتیب در مورد فرایندهای حرارتی مورد استفاده در این صنعت صحبت می کنیم و در نهایت با محصولات مختلف و با اهمیت در صنایع لبنی، شامل: پنیر، ماست، کره، خامه، محصولات تخمیری شیر و... آشنا می شویم.

این آموزش به بحث در زمینه اصول باغبانی به صورت جامع پرداخته و تمام گرایش های مربوط به این رشته را کاملا پوشش می دهد. با توجه به اینکه در بسیاری از دانشگاه های آموزش عالی، دروس و مطالب ارائه شده اکثرا به روز نیستند، لذا این آموزش با بهره گیری از کتب آموزشی مختلف و مقالات به روز، سعی در برطرف کردن این مشکل دارد. در این آموزش، تمامی درس ها شامل مطالب علمی روز دنیا به صورت علمی و عملی توضیح داده شده است و به علت اینکه درس اصول باغبانی، یک درس عملیاتی است، در موارد لزوم از تصاویر با توضیح کامل استفاده شده است.

یکی از کارهای لازم قبل از تجزیه و تحلیل طرح های آزمایشی، بررسی مفروضات آن طرح بر اساس مدل آماری می باشد. به عبارت بهتر هر آزمون آماری مفروضاتی دارد که اگر این مفروض ها در داده های آزمایش صادق نباشد، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل های آماری معتبر نخواهد بود. بنابراین در قدم اول باید مفروض های تجزیه واریانس مورد بررسی قرار گیرد و بعد از آن مقایسه های آماری انجام شود. در این آموزش قصد داریم تجزیه و تحلیل طرح های پایه را از ابتدا تا انتها در نرم افزار SAS مورد بررسی قرار دهیم.

از زمان های کهن، آب زیرزمینی به عنوان یک منبع آب پاک و سالم مورد استفاده انسان ها بوده است اما در دهه ها و سال های اخیر، رشد روزافزون جمعیت و فعالیت های صنعتی علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی عدیده، در آلوده سازی آب های سطحی و زیرزمینی نقش بسزایی داشته است. در این آموزش در نظر گرفته شده است که با توجه به نیاز ضروری جامعه برای رفع این بحران، به بررسی تاثیر آلاینده ها بر کیفیت آب های سطحی و زیرزمینی در زمینه مبارزه با آلودگی شیمیایی، فیزیکی، بیولوژیکی، سختی آب و مواد رادیواکتیو و تاثیری که روی همدیگر دارند بپردازیم و به اختصار نمودارهای کیفی آب های زیرزمینی را مورد بررسی قرار دهیم.

طراحی کارخانه، حیطه وسیعی است که شامل: انتخاب زمین کارخانه، در نظر گرفتن قسمت های مختلف کارخانه، ترتیب قرار گرفتن بخش های مختلف، زیربنای مناسب قسمت های تولید، فرآوری و انبارها، وضعیت چیدن دستگاه های خط تولید یک محصول، انتقال مواد، گردش مناسب و مطابق شرایط GMP، خدمات کارکنان، سیستم های جانبی کارخانه، ایمنی، ضایعات، سیستم تصفیه فاضلاب و... می شود. در این آموزش ابتدا موارد ضروری قبل از اجرای طرح مورد بررسی قرار می گیرد و بعد از انتخاب محل کارخانه، عوامل تاثیرگذار بر آن و اخذ مجوزهای مربوطه و همچنین مبانی طراحی کارخانه شرح داده می شود و در نهایت به محاسبه و بررسی اقتصادی طرح پرداخته می شود تا با اجرای اصولی طراحی کارخانجات صنایع غذایی که تاثیر بسزایی در ارتقا و بهبود کیفیت و سلامت محصولات دارد و ضامن سلامت مصرف کننده نیز است، گام مهمی در رشد و توسعه صنعت و کسب و کار برداشته شود.

در این فرادرس در خصوص اهمیت استراتژیک گندم، ساختمان و ترکیبات شیمیایی گندم، مقایسه آن با سایر غلات و همچنین در خصوص نشاسته و گلوتن به طور کامل بحث شده است. عوامل موثر در نگهداری و سیلو کردن گندم، فرایندهای آسیابانی گندم و تولید آرد به طور کامل توضیح داده شده است. در ادامه، تکنولوژی های غلات، شامل: تولید نان، کیک، کلوچه، بیسکوییت، ماکارونی و تکنولوژی تولید پفک و شکلات، آزمایش ها و استاندارد آرد و محصولات آن بررسی شده است. این آموزش، به ویژه جهت یادگیری مطالب برای آمادگی کنکور دانشجویان صنایع غذایی مشغول به تحصیل و مسئولین فنی مشغول به کار بسیار مفید خواهد بود.

هدف از این فرادرس این است تا راهنمای مفیدی برای افراد کارآفرینی باشد که در حوزه فرایندهای زیستی، گام بر می دارند. با توجه به آموزش روش های مختلف غربالگری سلولی، کشت سلولی، خالص سازی متابولیت ها و همچنین آموزش انواع نرم افزارهای تخصصی، طراحی و ارزیابی فرایند (سوپرپرو، اسپن) این فرادرس می تواند مورد پسند افرادی باشد که در هر یک از حوزه ها به طور جداگانه فعالیت دارند.

امروزه گونه های مختلف ماهی ها به عنوان منابع مهم غذایی و یا زینتی پرورش داده می شوند و چنانچه با بیماری های آن ها آشنایی کافی وجود نداشته باشد، نه تنها این صنعت، اقتصادی نخواهد بود بلکه به بهداشت جامعه و سلامت انسان نیز صدمات جبران ناپذیری وارد خواهد شد و لذا یادگیری این آموزش به ویژه برای کسانی که با این صنعت ارتباط دارند و همچنین برای دانشجویان و افراد مرتبط ضروری است. ماهی ها از ابعاد مختلفی دارای اهمیت هستند، از جمله: اهمیت اکولوژیک، زیبایی شناسی و تفریحی، غذایی و اقتصادی. ضمن اینکه باید توجه داشت که این موجودات جزو پر تعدادترین و متنوع ترین مهره داران نیز محسوب می شوند. دانستن بیماری ها و عوامل آسیب رسان به جمعیت این موجودات می تواند هم به شاغلین صنعت پرورش ماهی کمک کند و هم منجر به حفظ سلامت جامعه گردد و لذا این آموزش جهت ارتقای دانش افراد مرتبط تهیه شده است.

شناخت درست ریخت شناسی و تشریح گیاهی، پیش نیاز فراگیری سایر دروس علوم گیاهی، همچون فیزیولوژی گیاهی یا عملکرد اندام های گیاهی است که خود پیش نیازی برای رشته های علوم باغبانی، زراعت، اصلاح نباتات و زیست فناوری گیاهی به شمار می رود و در تولیدات کشاورزی و اقتصاد، گیاهان دارویی، صنعت و… کاربرد فراوانی دارد. با توجه به اهمیت یادگیری این درس و همچنین با توجه به اینکه فراگیران به دلیل عدم شناخت کافی از نقش و اهمیت گیاهان و کاربردهای وسیع آن ها، ارتباط خوبی با این درس برقرار نکرده و در یادگیری آن با مشکل مواجه اند، لذا در این آموزش سعی شده است این درس با توضیحات مفصل و روان و با ذکر مثال های فراوان ارائه گردد. استفاده از این آموزش به کلیه فراگیران که به نوعی با رشته ها و حوزه های یاد شده، اعم از: زیست شناسی، زیست فناوری، کشاورزی، باغبانی و زراعت سر و کار دارند، پیشنهاد می شود.

شیمی خاک یکی از دروس تخصصی علم خاک شناسی است که خصوصیات، ساختار و واکنش های شیمیایی خاک را مورد بحث قرار می دهد. خاک مخلوطی از آب، هوا، مواد جامد معدنی و آلی و همچنین میکروارگانیسم ها است که دانش شیمی خاک به تعامل مابین این بخش ها و واکنش های شیمیایی که در آن ها رخ می دهد، می پردازد. درس شیمی خاک پل ارتباطی بین درس خاک شناسی و شیمی را ایجاد می کند و در نهایت انتظار می رود که دانشجو قادر باشد کلید واژه های مورد استفاده، واکنش های فازهای مختلف خاک و هدف و جهت پژوهش های شیمی خاک را فرا گیرد.

منظر، دارای ماهیت مکان بوده و محصول تجربه انسان در فضا است. در طول تاریخ، تعامل انسان با محیط به دست جامعه و در چارچوب اقتضائات طبیعی و تاریخی، منظر را پدید آورده است. منظر، فضای کلان زیست انسان در محیط است و خود به خود پدید نمی آید. انسان با همه پیچیدگی های ذهنی خود در فرایند رفت و برگشتی با طبیعت و محیط به تعامل می پردازد. از این رو منظر تنها عنصری عینی که متشکل از اجزای طبیعی باشد، شناخته نمی شود بلکه عنصری ذهنی و فرهنگی نیز خواهد بود که شکل گیری آن در اذهان مردم با تاریخ، اعتقادات دینی و اسطوره ای، اقلیم، سنت زیست و امثال آن ها بوده است. درک انسان از منظر، وابسته به فیزیک فضا و تجربه فرد از فضا است و این دو برخلاف نظریه دوقطبی دکارتی قابل تفکیک و جداسازی از هم نیستند.

پرورش گل محمدی به دلیل رایحه و عطر فوق العاده آن جهت مصارف گوناگون، از جمله: تهیه گل و گلاب، اسانس، روغن، فرآورده های آرایشی و بهداشتی و… همواره مورد توجه بوده است. با توجه به قدمت کشت گل محمدی در جهان و مخصوصا ایران و سازگاری آن با اکثر شرایط محیطی و همچنین جنبه های خوراکی و درمانی بسیار آن، همواره این گیاه به شکل های گوناگون مورد مصرف قرار می گیرد. در این فرادرس به آموزش مراحل کاشت، داشت، برداشت و پس از برداشت گل محمدی می پردازیم. هدف کلی از این آموزش، راه اندازی گلستان و ایجاد کسب درآمد و اشتغال زایی در زمینه گل و گیاهان دارویی است.

عمده سازه های هیدرولیکی قبل از رسیدن به مرحله اجرایی شدن، بنا به دلایل گوناگون باید در داخل محیط آزمایشگاه با ابعاد کوچکتر مدل سازی شوند. اختصاص هزینه های بسیار بزرگ برای ساخت و اجرای آن ها و احتمال وجود آسیب های مالی و خطرات جانی در شرایطی که این سازه ها به شکل مناسبی طراحی و اجرا نشوند، از جمله این دلایل است. لذا بسیار حائز اهمیت است که به منظور جلوگیری از آثار زیان بار اقتصادی و غیراقتصادی، مهندسان حوزه هیدرولیک بر قوانین و معیارهای حاکم بر مدل سازی آزمایشگاهی (هیدرولیک) تسلط دقیق داشته باشند. این آموزش با بیانی روان و زبانی ساده با حل مسائل متنوع به درک عمیق تر مفاهیم مدل سازی هیدرولیکی کمک شایانی می کند و بنابراین مشاهده آن به دانشجویان و پژوهشگران مهندسی هیدرولیک توصیه می گردد.

هدف اصلی از ارائه این فرادرس، دانستن اطلاعات کافی و کاربردی برای تولید گیاهانی با کیفیت و کمیت بهتر قابل رشد در مناطق متنوع با اقلیم های متفاوت و تولید گیاهانی مقاوم، مدرن و متناسب با ذائقه و سلایق متفاوت و امروزی جوامع و به تبع آن کاهش مصرف کود و سموم شیمیایی و کاهش بیماری های گسترده ناشی از مصرف بی حد و حصر این مواد شیمیایی در جوامع انسانی است. این آموزش برای دانشجویان رشته های باغبانی، تولیدات گیاهی، گیاهان دارویی و نیز دانشجویان دیگر گرایش های کشاورزی از قبیل زراعت و خاکشناسی قابل استفاده است.

سم‌ شناسی علمی است که درباره شناسایی سموم مختلف، خواص و اثرات آن ‎ها بر موجودات زنده و اثر آن ‌ها در طبیعت بحث می کند. دانش رو به گسترش شناخت آفت‌ کش ‌ها، منجر به معرفی ترکیبات جدید و افزایش دانسته های مربوط به ترکیبات در حال مصرف شده است و همچنین ترکیبات به کار رفته در کنترل بیماری های گیاهی، بسیار متنوع و متعدد هستند. در این فرادرس به سایر عوامل خسارت ‌زای گیاهی مانند: کنه ‌ها، جوندگان، حلزون‌ ها، قارچ‌ ها، نماتدها و باکتری‌ ها می ‌پردازیم و این آموزش اطلاعات مفیدی برای دانشجویان گیاه ‌پزشکی در مقطع کارشناسی و سایر رشته ‌های کشاورزی و حتی بهداشت را شامل می شود.

نظر به اینکه دانشجویان رشته زراعت و بیوتکنولوژی، درس فیزیولوژی گیاهی را به عنوان یکی از دروس موجود در دفترچه کنکور کارشناسی ارشد پیش رو دارند سعی شده که مطالب طوری گردآوری و تدوین گردد که علاوه بر کامل و جامع بودن برای هر دو گروه، ترتیب و پیوستگی مطالب رعایت شود. گرچه در کتب موجود فیزیولوژی گیاهی و کتب وابسته به آن، از جمله: روابط آب خاک و گیاه، هواشناسی و کشاورزی مطالبی در این زمینه وجود دارد ولی مجموعه ای که قسمت عمده مطالب مربوطه را به نحوی منظم در برگرفته باشد کمیاب است. در این آموزش سعی بر این است تا با جمع آوری درس های متناسب با دروس دانشگاهی، کنکور کارشناسی ارشد و دکترا گامی موثر در جهت پیشرفت علمی دانشجویان و علاقه مندان برداشته باشیم.

با توجه به افزایش جمعیت در جهان و نیاز روز افزون به مواد غذایی، کشاورزی یک فعالیت مهم برای بقای انسان بر روی کره زمین محسوب می شود. اهمیت کشاورزی نه تنها در جهت تولید بیشتر محصولات کشاورزی، با جلوگیری از خسارت های ناشی از عوامل زیان آور گیاهی است بلکه در جهت سلامت انسان نیز اهمیت زیادی دارد. از این رو، محفاظت گیاهان مورد کشت از آسیب عوامل خسارت زا اهمیت پیدا کرده است و کنترل شیمیایی یکی از روش های کنترل عوامل خسارت زا گیاهی است که در آن از سموم شیمیایی برای کنترل آفات، بیماری های گیاهی و علف های هرز استفاده می شود.

با توجه به گرمایش جهانی و تاثیر آن بر اقلیم های مختلف از جمله ایران، روز به روز بر مشکلات کشاورزی افزوده می شود که با کمک دانش گیاه پزشکی و بیماری شناسی گیاهی به خوبی می توانیم از پس این مشکلات برآییم. بنابراین در این فرادرس به آموزش بیماری شناسی گیاهی پرداخته می شود که در آن به غیر از موارد مرسوم، مواردی همچون: علائم شناسی، ویژگی های علائم و کمک به تشخیص صحیح احتمالی اولیه، آموزش داده می شود و تمامی این تاکسونومی ها (Taxonomy) به روزرسانی شده و کاملا معتبر است.

در این فرادرس آفات و بیماری های زنبورعسل به طور دقیق مورد شناسایی قرار گرفته و بهترین روش های مدیریتی برای کنترل آن ها عنوان شده است. به نحوی که قادر خواهید بود بیماری ها و آفات کندو را شناسایی و بهترین تصمیم را برای کنترل آن ها اتخاذ نمایید. با توجه به این که اغلب افراد با شنیدن نام زنبورعسل یا حرفه زنبورداری تنها عسل را به عنوان محصول این حرفه و زنبورعسل به خاطر می آورند. در این فرادرس تلاش شده است که سایر فرآورده های زنبورعسل از جمله ژله رویال (که ارزش زیادی از نظر اقتصادی و درمانی دارد) و همچنین زهر زنبورعسل نیز معرفی شوند و روش های تولید صنعتی آن ها مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت دیدگاه وسیع تر و آگاه تری نسبت به زنبورعسل، حرفه زنبورداری و سود حاصل از این حرفه به دست خواهید آورد.

در این آموزش، اثر هر یک از عوامل مورد بررسی روی ماده آزمایشی، بررسی می شود و همچنین برهم کنش یا اثر متقابل بین عوامل موجود در آزمایش نیز مطالعه می گردد. آزمایش های فاکتوریل بر پایه یکی از طرح های پایه، اعم از طرح کاملاً تصادفی، طرح بلوک های کامل تصادفی و طرح مربع لاتین اجرا می شود. بنابراین آزمایش های فاکتوریل یا چند عاملی یک مفهوم کلی می باشد که طرح های پایه، ذیل آن قرار می گیرد.

درس زراعت یکی از دروس پایه رشته کشاورزی است و در کنکور کارشناسی ارشد و دکتری برای گرایش های مرتبط از اهمیت خاصی برخوردار است. در این آموزش با مراحل و چگونگی آماده سازی بستر بذر، عملیات کاشت، داشت و برداشت محصولات زراعی آشنا خواهیم شد.

اصلاح نباتات که با عنوان علم بهبود گیاهان یا تکنولوژی بهبود گیاهان نیز شناخته می شود، نقش مهمی در بهبود گیاهان زراعی به منظور استفاده اقتصادی آن ها برای بشر بر عهده دارد. برای افزایش عملکرد محصولات زراعی در واحد سطح از طریق واریته های پر محصول، باید سطح علمی محققین را افزایش داد. یکی از راه های فائق آمدن بر این هدف انتشار مطالب علمی در زمینه اصلاح نباتات و علوم وابسته به آن می باشد.

همان طور که می دانیم شاخه علوم دریایی با حوزه های متنوعی از علوم، نظیر: علوم شیلات، زیست شناسی دریا، محیط زیست و… سر و کار دارد و لذا این آموزش می تواند نیاز کلیه این گروه ها را مرتفع سازد. تمام مطالب عنوان شده، مطالب به روز و کاربردی بوده که امروزه در دانشگاه های معتبر ایران و دنیا تدریس می شود. عناوین درسی با توجه به اهمیت و ضرورت تدریس و کاربردی بودن، انتخاب و اولویت بندی شده اند و همراه با شکل، نمودار و توضیحات ارائه شده اند.

خاک تنها یک بستر کاشت برای گیاه نیست بلکه یک محیط متخلخل همراه با ویژگی های منحصر به فرد است. اهمیت فیزیک خاک در این است که بدون شناخت خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و هندسی خاک، نمی توان فرایندهایی که در خاک به وقوع می پیوندد را پیش بینی کرد. علم فیزیک خاک به ما شناخت کافی در مورد رفتار خاک را خواهد داد. هدف از این فرادرس، شناخت الگوهای رفتاری خاک در مواجهه با پدیده های مختلفی از جمله: ورود و خروج آب، پسماند رطوبتی، زهکشی، انتقال املاح و گرما است.

استفاده از ادوات مختلف برای آماده سازی زمین، کاشت، داشت، برداشت و پس از برداشت محصولات در کشاورزی مدرن الزام آور شده است و بدون کمک گرفتن از آن ها، تولید محصولات مورد نیاز بشر امکان ندارد. در این آموزش به معرفی و کاربرد ماشین های کشاورزی در محصولات زراعی پرداخته شده است. برای به کارگیری ماشین های کشاورزی، لزوما کاربر باید به صورت عملی در محیط کارگاه یا مزرعه با آن ها کار کند. اما قبل از وارد شدن به مزرعه باید شناخت کامل و جامعی از این ماشین ها و ادوات داشته باشد که در این فرادرس به آن پرداخته می شود. ذکر این نکته ضروری است که توضیحات ارائه شده در این آموزش، برای علاقمندان به این زمینه و نیز دانشجویان رشته های صنایع غذایی، باغبانی، و زراعت مناسب است.

هدف اصلی این فرادرس، پرداختن به آموزش فیزیولوژی تنش های محیطی در رابطه با گیاهان علی الخصوص گیاهان زراعی است به طوری که عوامل تنش زای غیرزنده محیطی مهم در رابطه با گیاهان و تاثیرات آن بر روی رشد، جذب و تثبیت دی اکسید کربن و فتوسنتز، تولید عملکرد و تجمع بیوماس و در نهایت بقای گیاهان زراعی را مورد بحث قرار خواهیم داد. از آنجایی که مباحث این فرادرس یکی از اساسی ترین مباحث دوره های کارشناسی ارشد و دکترای رشته های کشاورزی و بعضا علوم گیاهی است، فراگیری آن برای دانشجویان رشته های مذکور بسیار حائز اهمیت است.

منظرسازی در شهرها و محیط بیرون ساختمان ها و پارک ها اهمیت بسیار زیادی دارد، چرا که باعث طراوت و شادابی محیط اطراف شده و در تقویت روحی افراد نیز بسیار موثر است. درختان و درختچه ها، عنصر بسیار مهمی در زیبایی فضای سبز محسوب می شوند و کاربرد فراوانی دارند. در این فرادرس سعی شده است درختان و درختچه های بومی ایران معرفی و اهمیت آن در فضای سبز، نحوه نگهداری و کاربرد آن بیان شود. همچنین به زبانی ساده، امور نگهداری درختان و درختچه های زینتی و انواع آن شرح داده می شود. بنابراین هر فردی که علاقه مند به پرورش درختان و درختچه های زینتی است و همچنین بهره برداران این حوزه، می توانند از این آموزش استفاده کنند. این درس در دوره های کاردانی رشته های علوم کشاورزی، دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته های کشاورزی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور و همچنین جهت آمادگی در آزمون های تحصیلات تکمیلی رشته های کشاورزی و رشته های مرتبط با آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

هدف از آموزش مبانی کشاورزی شهری، آشنا ساختن فراگیران با اهمیت و دستاوردهای کشاورزی شهری به عنوان راهکاری برای بازگرداندن ثمردهی به شهرها و ساختن شهرهایی پایدار است. در این راستا، این فرادرس به تاریخچه کشاورزی شهری و بررسی آن در کشورهای مختلف، تعاریف، ابعاد و انواع کشاورزی شهری، دستاوردها، چالش ها، راهکارها، و ترویج و توسعه آن پرداخته است. امید است این آموزش برای دانشجویان و پژوهشگران حوزه های کشاورزی، فضای سبز، محیط زیست و مدیریت شهری قابل استفاده و مفید باشد.

این شاخه از علوم گیاهی پیش نیاز انجام تحقیقاتی چون دست کاری های ژنتیکی، اصلاح رقم های گیاهی و همچنین بهبود تولیدات گیاهی است. امروزه این مطالعات به همراه مطالعات فیزیولوژیک گیاهی که به لطف شناخت ساختارهای گیاهی صورت می گیرد، به کمک علومی چون بیوتکنولوژی گیاهی، کشاورزی، باغبانی، زراعت و اصلاح نباتات، تولید و بهره وری از گیاهان دارویی و علوم وابسته، آمده است. مطالعه این درس به کلیه دانشجویان رشته های زیست شناسی، زیست فناوری گیاهی، کشاورزی و علوم مرتبط پیشنهاد می شود. مخاطبان در این فرادرس با ساختارهای منحصر به فرد یاخته ها و بافت های گیاهی به طور کامل تر و دقیق تری آشنا می شوند و این درس را در دو بخش، یاخته شناسی پیشرفته و بافت شناسی پیشرفته مطالعه می کنند.

همگام با ظهور انقلاب کشاورزی، پرورش دام نیز بخش جدایی ناپذیر زندگی بشر و چرخه غذایی انسان شده است. در پرورش و تغذیه دام نیز با توجه به این که این حیوانات از غذای مشترک با انسان یعنی گیاهان استفاده می کنند تا برای انسان غذای دیگری تولید نمایند (غذاهای با منشا دامی مانند گوشت و لبنیات)، صرفه اقتصادی از مباحث مهمی به شمار می رود. در این فرادرس سعی بر آن است که علاوه بر آشنایی با انواع خوراک های مورد استفاده برای دام، به بررسی برخی نیازهای تغذیه ای خاص، روش های فرآوری خوراک دام، مواد ضد تغذیه ای موجود در خوراک ها نیز پرداخته شود.

انسان پی برده که موجودات زنده تحت تاثیر یکدیگر قرار می گیرند. شناخت این روابط بین موجودات زنده و به خصوص گیاهان که تامین کننده غذای بشر هستند، می تواند باعث بهبود تغذیه و همچنین پایدار شدن محیط شود. در این آموزش سعی بر آن شده که با شناخت روابط و اثرات متقابل و انتخاب بهترین روش، به یک جامعه و محیط زیست پایدار برسیم.

نرم افزار MSTAT - C، کاربرد و توانایی استفاده برای تمامی زیر شاخه های کشاورزی و محققان این رشته برای انجام تجزیه و تحلیل داده ها را دارد اما بسیاری از محققان و دانشجویان برای تجزیه داده های خود با مشکل روبرو هستند و مجبور می شوند که آن ها را در اختیار موسسه ها و سایر اشخاصی که توانایی کارکردن با این نرم افزار را دارند، بگذارند و با صرف هزینه بالایی این کار را انجام دهند. از همین رو آموزش این نرم افزار می تواند کمک شایانی برای رفع این مشکل نماید.

علف های هرز از نظر کاهش عملکرد کمی و کیفی محصولات زراعی بسیار حائز اهمیت هستند و کشاورزان ما از این عامل، خسارات فراوانی دیده اند. شاید عامل اصلی این همه خسارت، عدم شناخت کافی در زمینه شناسایی و مدیریت علف های هرز باشد و یا این که خروجی آزمایشات انجام شده آن گونه که باید در اختیار کشاورزان قرار نگرفته و اغلب با سهل انگاری همراه بوده است. البته در سال های اخیر اهمیت علف های هرز بیش از سایر عوامل خسارت زا در محصولات کشاورزی و باغی است و مهار آن ها به تنهایی، هزینه ای بیشتر از کل هزینه کنترل آفات و بیماری ها را به خود اختصاص داده است.

حمل و نقل چوب از جمله حساس ترین و دشوارترین فعالیت های عمده در جنگل به شمار می رود که نقش بسیار مهمی را در هزینه های سیستم تولیدی جنگل ایفا می کند و بر قیمت چوب نیز موثر است. در این فرادرس، با شرایط گوناگون اقلیمی جنگل، شیب و تاثیر آن در انتقال چوب، استفاده از ابزار و ماشین آلات صنعتی، طراحی مسیر چوبکشی و اهمیت نیاز کارخانجات آشنا خواهیم شد. پس از فراگیری این مباحث از مهندسین جنگل انتظار می رود یک روش عملیاتی را انتخاب کنند که به طور عملی و تکنیکی قابل اجرا، دارای بیشترین بازدهی ممکن و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه و در عین حال از نظر زیست محیطی بدون خطر باشد.

درس حشره شناسی کشاورزی یکی از دروس مهم و دارای ضریب ۳ در کنکور کارشناسی ارشد حشره شناسی کشاورزی است. این درس شامل دو بخش حشره شناسی مقدماتی (مرفولوژی و فیزیولوژی داخلی و خارجی حشرات) و حشره شناسی تکمیلی (سیستماتیک و معرفی راسته ها و خانواده ها) است. در این آموزش، ابتدا نکات مهم در ارتباط با مرفولوژی حشرات و فیزیولوژی داخلی و خارجی حشرات که در حل تست های کنکوری حائز اهمیت هستند، بیان شده است به نحوی که فراگیر با دیدن آن بتواند تست های مربوط به این مبحث را به راحتی حل کند. در ادامه به مبحث سیستماتیک (معرفی راسته ها و خانواده های حشرات و ویژگی های هر راسته) پرداخته شده است. روش های شناسایی حشرات و رفتار در حشرات از مباحثی هستند که در ادامه این آموزش به آنها پرداخته شده است.

در این فرادرس، ابتدا مقدمه و تاریخچه ای از سبز فرش ها به صورت خلاصه ارائه می شود. کلید شناسایی چمن ها یکی از ویژگی های منحصر به فرد این آموزش است که به کمک آن می توان بسیاری از چمن ها را به صورت علمی شناسایی کرد و در ادامه، چمن و باریک برگان مهم فصل خنک و فصل گرم شرح داده می شود و با بیانی ساده شباهت ها و تفاوت های آن ها مورد مقایسه قرار می گیرد. سرفصل های استفاده شده در این آموزش، منطبق با دروس ارائه شده برای دانشجویان رشته های معماری منظر، مهندسی فضای سبز و باغبانی است و سعی شده است علاوه بر آموزش کاربردی به مباحث علمی و نکات کنکوری نیز پرداخته شود.

از ابتدای خلقت انسان و با پا نهادن او بر روی کره خاکی، ارتباطی جدایی ناپذیری بین او و طبیعت وجود داشت که انسان را از مواهب خود بی نیاز می ساخت. یکی از این مواهب، طبیعت جنگل ها بود که همواره برای انسان مزیت های فراوانی داشته است. جنگل ها، چوب را به انسان ها هدیه می دادند و انسان از چوب برای ساخت مسکن و سوخت استفاده می کرد. در این فرادرس با روش ها و سیستم های مختلف بهره برداری و شیوه صحیح قطع درختان در ایران به طوری که کمترین پرت چوب را داشته باشیم و از لحاظ زیست محیطی آسیبی به درختان باقی مانده و طبیعت وارد نشود، آشنا خواهید شد. همچنین در این آموزش با عوامل موثر در انتخاب روش های بهره برداری جنگل مانند: توپوگرافی، ابعاد، شکل درختان و مسائل مهم دیگری که در بهره برداری از جنگل دخیل هستند نیز، آشنا می شوید.

در این آموزش سعی شده است که با توجه به اهمیت بسیار بالای تاثیر تنش های محیطی در امر کاهش کمی و کیفی تولیدات زراعی و باغی با استفاده از منابع روز و علوم نوین کنترل تنش ها، بتوانیم به عزیزان، دانشجویان، علاقه مندان و فعالان حوزه کشاورزی جهت شناخت تنش های مختلف، تاثیرات مورفولوژیک و فیزیولوژیک تنش ها بر گیاهان زراعی و باغی، نحوه پاسخ دادن گیاهان در برابر هر یک از انواع تنش های محیطی به وجود آمده و در نهایت راهکارهای مدیریتی کنترل تنش ها کمک شایانی کنیم.

امروزه اهمیت نماتولوژی در گیاه پزشکی بر کسی پوشیده نیست اما در کل، نماتدها موجودات نسبتا ناشناخته ای هستند که هنوز اهمیت آن ها آن چنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است. علم نماتدشناسی یا نماتولوژی، از جدیدترین شاخه های علوم بوده و بعد از مدت ها از علم مادری جانورشناسی جدا و مستقل شده است. نماتدها، متنوع ترین جانوران پرسلولی در کره زمین بوده و دوسوم از کل جمعیت جانوران را به خود اختصاص داده اند. بخشی از نماتدها از مواد غذایی داخل سلول های گیاهی استفاده می نمایند و مطالعه این گروه از آن ها که حدود ده درصد از کل گونه های نماتدهای شناخته شده را تشکیل می دهند، تحت عنوان نماتدشناسی گیاهی یا کشاورزی در دانشکده های کشاورزی صورت می پذیرد.