آموزش سم شناسی - بخش اول

با توجه به افزایش جمعیت در جهان و نیاز روز افزون به مواد غذایی، کشاورزی یک فعالیت مهم برای بقای انسان بر روی کره زمین محسوب می شود. اهمیت کشاورزی نه تنها در جهت تولید بیشتر محصولات کشاورزی، با جلوگیری از خسارت های ناشی از عوامل زیان آور گیاهی است بلکه در جهت سلامت انسان نیز اهمیت زیادی دارد. از این رو، محفاظت گیاهان مورد کشت از آسیب عوامل خسارت زا اهمیت پیدا کرده است و کنترل شیمیایی یکی از روش های کنترل عوامل خسارت زا گیاهی است که در آن از سموم شیمیایی برای کنترل آفات، بیماری های گیاهی و علف های هرز استفاده می شود.

کنترل شیمیایی در مقایسه با دیگر روش های کنترل، نتیجه سریع و قاطعی دارد اما اثرات مخرب آن بر همگان آشکار است و کنترل شیمیایی باید به عنوان آخرین روش در کنترل عوامل خسارت زا استفاده شود. سم شناسی مبحثی پایه ای و اصلی در علوم کشاورزی است و محققان کشاورزی لازم است که اطلاعاتی را درباره اصطلاحات سم شناسی، میزان سمیت، طبقه بندی سموم و مقاومت به این سموم داشته باشند.

بنابراین با توجه به دانش رو به گسترش شناخت سموم و ترکیبات شیمیایی، ضمن مصرف بهینه آن ها باید از خطراتی که این ترکیبات برای سلامتی انسان و محیط زیست ایجاد می کنند، آگاهی داشت. در این فرادرس، اصول کلی سم شناسی، انواع حشره کش ها، عوامل موثر در مقاومت آفات نسبت به آفت کش ها و اثرات نامطلوب آفت کش ها مطرح شده است، تا برای دانشجویان گیاه پزشکی در مقطع کارشناسی و محققانی که با این سموم سر و کار دارند، مفید باشد.

فهرست سرفصل ها و رئوس مطالب مطرح شده در این مجموعه آموزشی، در ادامه آمده است:

• درس یکم: کلیات و مفاهیم سم شناسی
  • آشنایی با سم شناسی
  • تاریخچه
  • آفت کش ها
  • فرمولاسیون آفت کش ها
  • ترکیبات مورد استفاده در فرمولاسیون سموم
• درس دوم: طبقه بندی سموم
  • طبقه بندی براساس هدف مصرف
  • طبقه ‌بندی براساس نحوه ورود به بدن آفت
  • طبقه ‌بندی بر‌اساس نحوه اثر در بدن موجود زنده
  • طبقه ‌بندی بر‌اساس نحوه حرکت در گیاه
  • طبقه ‌بندی بر‌اساس میزان دوام و پایداری
  • طبقه‌ بندی بر‌اساس میزان سمیت
  • طبقه ‌بندی براساس ساختار شیمیایی
• درس سوم: روغن ها
  • خصوصیات روغن ها
  • فرمولاسیون های روغن های معدنی
  • انواع روغن‌ ها
  • نحوه تاثیر روغن بر روی حشرات و گیاهان
  • موارد استفاده روغن ها
• درس چهارم: سموم معدنی
  • گوگرد معدنی
  • ترکیبات آرسنیکی
  • ترکیبات فلوئور
  • سایر ترکیبات معدنی
• درس پنجم: حشره کش های گیاهی
  • اسانس ها و عصاره های گیاهی
  • نیکوتین و ترکیبات مشابه
  • روتنون (Rotenone)
  • ریانیا
  • وراتریدین (Veratridine)
  • آزادیراکتین
  • سابادیلا (Sabadilla)
  • پیرترین ها
  • پیرتروئیدهای مصنوعی
• درس ششم: سموم شبه نیکوتینی
  • نئونیکوتینوئیدها (Neonicotinoid)
  • ایمیداکلوپراید (Imidacloprid)
  • استامی پراید
  • نیتن ‌پیرام
  • تیامتوکسام (Thiamethoxam)
• درس هفتم: سموم کلره
  • د.د.ت (DDT) و آنالوگ های آن
  • هگزاکلروسیکلوهگزان یا گامکسان
  • حشره کش های سیکلودین
  • حشره کش های پلی کلروترپن
• درس هشتم: سموم فسفره
  • حشره ‌کش ‌های آلی فسفره
  • طبقه ‌بندی سموم فسفره
• درس نهم: سموم کاربامات
  • ترکیبات کاربامات
  • نفتیل کاربامات ها
  • متیل کاربامات های هتروسیکلیک
  • دی متیل کاربامات های هتروسیکلیک
  • فنیل کاربامات ها
  • اگزایم ها
• درس دهم: سموم گازی
  • خصوصیات مهم در مصرف سموم گازی
  • کاربرد سموم گازی
  • انواع سموم گازی
• درس یازدهم: ترکیبات شیمیایی موثر بر رشد و رفتار حشرات
  • اکدیسون ‌ها (Ecdysone)
  • هورمون ‌های جوانی و آنالوگ‌ های آن ‌ها
  • ممانعت‌ کننده‌ های سنتز کیتین
  • مواد جلب ‌کننده
  • مواد دورکننده
  • مواد اشتهابر یا ضدتغذیه‌ ای
• درس دوازدهم: ترکیبات شیمیایی عقیم‌ کننده
  • ترکیبات عقیم‌ کننده
  • تقسیم ‌بندی ترکیبات عقیم ‌کننده
• درس سیزدهم: سایر ترکیبات حشره کش
  • فرمامیدین ها
  • نریستوکسین ها
  • ترکیبات دی ‌‌نیتروفنل
  • مشتقات فلوئورواستات
  • پی‌ متروزین (Pymetrozine)
  • فیپرونیل (Fipronil)
  • ایندوکساکارب (Indoxacarb)
  • اسپیرومسیفن
  • پیریدالیل
• درس چهاردهم: حشره‎ کش‌ های میکروبی
  • عوامل بیماری ‌زای حشرات
  • باکتری ‌ها
  • ویروس ‌ها
  • قارچ‌ ها
  • نماتدها
  • پروتوزوئرها
  • مزایا و معایب کاربرد عوامل بیماری ‌زا در مبارزه با آفات
• درس پانزدهم: فرآورده‌ های شیمیایی میکروبی
  • آورمکتین ‌ها
  • اسپینوزین ‌ها
• درس شانزدهم: تاثیر اختلاط در سمیت حشره‌ کش ‌ها
  • تاثیر اختلاط در سمیت حشره‌ کش ‌ها
  • سینرژیست ‌ها
• درس هفدهم: مقاومت آفات نسبت به آفت کش ها
  • مقاومت آفات
  • انواع مقاومت
  • عوامل موثر در ایجاد مقاومت
  • مکانیزم ‌های مقاومت آفات در برابر سموم
  • مدیریت مقاومت
• درس هجدهم: اثرات نامطلوب آفت کش ها
  • اثرات سوء آفت ‌کش ‌ها در محیط ‌زیست
  • اثرات سوء آفت ‌کش‌ ها روی دشمنان طبیعی آفات

مفید برای رشته های

• مهندسی کشاورزی
• گیاه پزشکی
• حشره شناسی